İster roman türünde olsun, ister uzun hikaye ya da anı türünde olsun gerçek hayat hikayelerinden alınan yaşam öyküleri, biyografi ve otobiyografi eserlerin çok sevilmesini, çok okunmasını sağlar. İlham veren, tarihe tanıklık ettiren, yaşamış insanların gözünden döneme bakmayı sağlayan biyografi ve otobiyografi kitapları, dünyadan ve Türkiye’den önemli isimleri yakından tanımamıza ve onların yaşamlarından hayat dersleri çıkarmamıza yardımcı oluyor. Bu nedenle gerek roman, gerek anı olsun en çok okunan biyografi ve otobiyografi kitapları BKM Kitap raflarının en çok ziyaret edilen bölümleri olmaya da devam ediyor.
Edebiyatın sihirli dokunuşlarıyla birer kitap haline gelen yaşam hikayelerini şimdi BKM Kitap Blog yazısında sizin için bir araya getiriyoruz. Kitap kurtları için kalplerde yerini alacak, dersler ve ana fikirler çıkarılacak en bilindik ve en çok biyografi & otobiyografi eserleri için kendinize yeni bir okuma listesi çıkarmanın tam sırası… Sizin okumak istediniz hangisi peki?
“Latife Hanım’ın hayat hikâyesi Türkiye’nin kadınlarının hikâyesidir” diyen gazeteci ve yazar İpek Çalışlar, unutulmaz bir biyografi kitabını okurlara kazandırdı. Latife Hanım, yaşamı, eğitimi, Türk kadınlarına örnek teşkil edilmesi ve Mustafa Kemal Atatürk’e olan aşkıyla siyah beyaz fotoğraf karesinden çıkıp bu kitapla birlikte arka sahnede tarihe tanıklık etmemizi sağlayan bir kahramana dönüşüyor.
Latife Hanım kitabıyla yakın tarihimize farklı bir gözle bakmamızı sağlayan İpek Çalışlar'dan bir kadın biyografisi daha: Hallide Edib. Eğitimi, cesareti, başarıları ve azmiyle tarihi bir karakter olmayı başarmış, yazar, öğretmen, gazeteci ve harp neferi bir kadın olan Halide Edip Adıvar’ın yaşamında yolculuğa çıkıyoruz. İpek Çalışlar'ın, roman akıcılığında kaleme aldığı bu kitap; sabırlı, ayrıntılı bir araştırmaya, tanıklıklara, bugüne kadar gün ışığına çıkmamış mektuplara, arşiv belgelerine dayanıyor. Çalışlar, edebiyat ve siyasetle geçmiş bir ömrün karanlıkta kalmış yanlarını da içeren çalışmasıyla, "Halide Edib gerçeği"ni anlatıyor.
Şu an her ne teknoloji kullanarak bu yazıyı okuyorsanız şunu bilmekte fayda var. Bir dahi olan Steve Jobs’a çok şey borçluyuz. Yaşam öyküsü, alışanlıkları ve herkese, her şeye rağmen yapmak istediği iş ile ilgili cesurca adımlar atan Jobs, bu kitabın yazımına destek verse de işi bilenine bırakacak kadar kendine ve karşısındaki güven duyan biriydi. Başarıları kadar başarısızlıklarıyla da ilgi uyandıran Jobs’un hayat öyküsü, okuyanlara bu yüzyılda ihtiyaç duydukları ilhamı vermek üzere bekliyor.
Anne Frank’ın Hatıra Defteri – Anne Frank
İkinci Dünya Savaşı’nda Yahudi bir ailenin küçük kızı olan Anne Frank, savaş yıllarında yaşadıklarını 12 Haziran 1942 ile 1 Ağustos 1944 arasında tuttuğu günlüğüne aktarmıştı. Savaştan sonra Hollanda halkının Almanlardan gördüğü zulme şahitlik eden tüm belgelerin toplanıp yayınlanması duyurusundan sonra günlüğünü kitaplaştırma kararı aldı. Anne Frank, Bergen Belsen kampında 1945 yılının Mart ayında 15 yaşında öldü. Aileden hayatta kalan tek kişi olan Otto Frank onun günlüğünü yayımladı. Anne Frank'ın Hatıra Defteri, bugüne kadar otuzun üzerinde dile çevrildi ve yaklaşık 16 milyon adet sattı.
Einstein (Yaşamı ve Evreni) – Walter Isaacson
Steve Jobs adlı biyografi kitabının yazarı Walter Isaacson’dan bir bilim insanının yaşamı ve evreni ile ilgili bir yapıt daha okumak mümkün. Einstein; 20. yüzyılın en önemli, en tanınan fizik dahisi Albert Einstein’ın hayatını tüm sıra dışı yönleriyle yazıya döken Isaacson, ünlü bilim insanının kafasının nasıl işlediğinden tutun da ilham veren alışkanlıkları ve bakış açılarına kadar uzanan ilginç bir okuma deneyimi sunuyor.
Benim Adım Messi – Michael Part
Futbolun yıldızı, dünyanın hayranlıkla takip ettiği Lionel Messi’nin yaşam öyküsünü konu alan kitap, futbol severler kadar ilginç yaşam öyküleri okumak isteyen kitap kurtları için de son derece çekici bir alternatif. Messi bir çocuktu, futbola aşıktı, babasını çok severdi ve büyüme hormonu çalışmıyordu. O ne babasının nezaket, dürüstlük, azim, kendine hakim olmak, boyun eğmemek kurallarından ne de hayallerini kurduğu futboldan asla vazgeçmedi. Sonunda Barcelona’nın ve dünyanın en başarılı futbol oyuncusu olarak tarihe geçti.
Onun sesi her dinleyeni kalbinden yakalayıp kulaklarında unutulmaz notalarla kendine özgü bir yer açtı. İngiliz sanatçı Amy Winehouse, müzik, aşk ve tutku dolu yaşamından koptuğunda 27 yaşındaydı. Geriye her dinlendiğinde kalplerdeki yerini derinleştiren bir ses ve o sesin kendi kalemiyle notalara döktüğü şarkılar kaldı. Bir annenin kaleminden Amy Winehouse okuyoruz.
Tarihin önemli isimlerinden Enver Paşa’nın yaşamını ve tanıklıklarını yazar Murat Bardakçı’nın titizlikle ve tüm detaylarıyla kaleme aldığı kitabından okuyoruz. İstanbul'da mütevazi bir ahşap evde başlayıp Hürriyet Kahramanlığı'na ve imparatorluğun en güçlü adamlığına uzanan ama ardından idam mahkûmluğuna ve sürgünlere kadar giden 41 senelik macera dolu bir hayat…
21. yüzyılda tüm dünyanın gözü onun üzerinde: Elon Musk. Tüm güneş sistemini ve gezegenimizi -kendi deyimiyle- oyuncaklarıyla yeniliklere gebe bırakıyor. Şimdi sırada ne var dedirten girişimleriyle çok belli ki gezegenimizde, teknoloji başta olmak üzere, birçok alandaki adımlarıyla izler bırakacak bir isim Elon Musk. Yazar ve gazeteci Ashlee Vance ile bir yemek daveti eşliğinde yaptığı uzun söyleşi, hakkındaki herşeyi merak eden okurları bekliyor.
Gazi Mustafa Kemal Atatürk – İlber Ortaylı
Mustafa Kemal Atatürk’ün hayatını pek çok yazardan okuyanlarınız elbette ki vardır. Peki ünlü tarihçi İlber Ortaylı’nın son kitabı Atatürk’ü okuyanınız var mı? İlber Ortaylı kaleme aldığı kitabıyla ilgili şu notu düşüyor: “Tarihin akışını değiştiren, ona mührünü vuran veya büyük tehlikelere mâni olan liderlere her memlekette rastlamak mümkün değildir. Atatürk dünya tarihinin nadiren gördüğü bir dehadır. Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra, hiçbir mağlup milletin direniş göstermediği zamanda siviller ve askerlerle dünyaya meydan okumuştur.”
Türkiye’nin cesur, girişimci ve değer üreten en saygı bilim insanlarından biri olan Türkan Saylan’ın yaşamını konu alan Türkan, Ayşe Kulin gibi iyi bir romancının kaleminden çıkan bir eser. Bilinenden çok daha fazlasını bulabileceğiniz Türkan kitabında Ayşe Kulin’in akıcı dili ve romansı tadı adeta bir başyapıt sunuyor okuruna. Kitap, Türkan Saylan'ın hayatı, çocukları, aşkı ve evliliklerine dair her şey konu ediniyor. Ek olarak büyük bilim insanının çocukluktan beri yakın dostu olan Gökşin’le mektuplarına da yer veriliyor.
Dar Ağacında Üç Fidan – Nihat Behram
1968 Kuşağının en önemli üç ismi; Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan ile ilgili kendi ince, içeriği devasa bir eser. Yakın tarihin izinde, üç sembolik ismin yaşamlarını ve inandıkları değerlerini konu alan kitap, Nihat Behram’ın anlatımıyla yeniden ve yeniden yaşanıyor, asla unutulmamacasına tarihe not düşüyor. Baskı altında geçen yirmi iki yılın ardından, yeni basımıyla Darağacında Üç Fidan 100. baskısına doğru ilerliyor.
Zamanın Ötesindeki Deha Tesla - Margaret Cheney
Dünya tarihine adını altın harflerle yazmış yenilikçi, cesur ve dahi bir ismi ile devam ediyoruz: Nikola Tesla. En büyük mucitlerden biri ve zamanın çok ötesinde yaşayan bilim insanı Tesla’ya dair merak edilenler bu kitapta anlatılıyor. Düzen insanı değildi, kendini bilme adamıştı. 1943 yılında öldüğünde tüm belgelerine ve projelerine FBI tarafından el konuldu. Daha sonra nükleer ve uzay teknolojilerinin gelişmesinde bu belgelerden yararlanıldığı iddia edildi. Margaret Cheney’nin kaleminden ustalıklı anlatımıyla Nikola Tesla’nın hayatını yakından bilmek isteyenler için ideal bir kitap.
Frida Kahlo Aşk ve Acı - Rauda Jamis
Son yılların en popüler sembolü, ressam, devrimci ve feminist Frida Kahlo 20. yüzyılın farklılığını ortaya koyan ikonları arasındaydı. Yaptığı tablolarında kendi yüzünden, bedeninden yola çıkan sanatçı, Meksika devrimini kendi doğum günü olarak kabul etti. Büyük aşkı tarafından aldatılmış olmasına ve tüm sağlık problemlerine rağmen devrimci ruhunu ve sanatçı yönünü olabildiğince sergileyen, tüm kadınların sembolü Frida Kahlo’nun hayatı Rauda Jamis tarafından kaleme aldı. Okura ise bu yaşam öyküsünden ilham almak kaldı.
Gözüyle Kartal Avlayan Yazar Yaşar Kemal – Zülfü Livaneli
Müzisyen ve yazar Zülfü Livaneli, 44 yıllık dostu Yaşar Kemal’i anlatıyor. Türk edebiyatının usta yazarı Yaşar Kemal ile aralarında geçen edebiyat sohbetlerini, yaşamını, siyasi görüşünü kendine özgü yazım diliyle anlatan Livaneli, biyografik bir eseri de okurlara kazandırıyor.
Birand Bir Ömür, Ardına Bakmadan… - Can Dündar
Yaptığı haberler kadar yazdığı kitaplarla, çektiği belgesellerle yakın tarihimize ayna tutan bir isim Mehmet Ali Birand. Onun çeyrek asırlık çalışma arkadaşı ve meslektaşı yazar Can Dündar’ın kaleminden bir biyografi eseri karşınızda. Basın yaşamına damgasını vuran ve 2013 yılında yaşama veda eden Birand’ın ilham veren yaşam öyküsü anılarla birlikte daha ilgi çekici hale geliyor.
Akıl oyunları kitabı, Nobel ödüllü büyük matematikçi John N. Nash’ın ilginç hayat hikayesini konu alıyor. 30 yaşında bir dahi olan Nash’ın çarpıcı hayat hikâyesi, Sylvia Nasar tarafından kaleme alındı. Okurlara ilham olacak eser, sinemaya da ilham oldu ve beyaz perdeye uyarlandı. “Beautiful Mind” adındaki film, 4 dalda Oscar ödülü kazandı.
Ela Gözlü Pars Celile - Osman Balcıgil
Ela Gözlü Pars Celile romanı, Nazım Hikmet’in annesi Celile Hanım’ın yaşamını anlatıyor. Roman türündeki biyografi esintili kitap, dili ve kurgusuyla dikkat çekiyor: Celile Hanım, saray ressamı Fausto Zonaro'nun rahleyi tedrisinden geçti. Paris ve Roma'da eğitim gördü. Adını resim sanatına altın harflerle yazdırdı. Padişah hafiyeleriyle, Balkan çetecileriyle, İttihat ve Terakkicilerle boğuştu... Korku nedir hiç bilmedi! Gönlünü kendinden dört yaş küçük olan Yahya Kemal'e kaptırdığında evliydi, iki çocuğu vardı. "Ela gözlü pars" diye şiirler yazdı ünlü şair onun için. Oğlu Nâzım Hikmet yirmi sekiz yıllık hapis cezasının on ikinci yılında ölüm orucuna başlayınca, bir panter gibi ileri atıldı ve büyük şairi, ölümün kıyısından çekip aldı.
Kayıp Bir Devrimin Hikayesi: Bir Zamanlar Hasköy'de – Faruk Eren
Otobiyografi, biyografi, tarih ve edebiyatın bir arada harmanlanan bir kitapla devam edelim. Roman tadındaki bu anı ve/veya anların kitabı, bir döneme de ışık tutarak Türkiye’nin yakın geçmişinde yaşanan olaylara götürüyor okurları. Türkiye’nin yakın geçmişine ait tarihsel olayları bir ailenin gözünden kaleme alan gazeteci ve yazar Faruk Eren, adeta bir neslin mücadeleci insanlarına da saygı duruşunda bulunuyor. Türkiye’nin 70’li yıllarından 80’li yıllarına uzanan bu kitapta, gazeteci Eren’in kaleminden etkileyici bir döneme gerçek kişilerin gözüyle tanıklık ediyoruz.
Rüzgarlar Hep Gençtir – Zülfü Livaneli
Zülfü Livaneli’nin kendi kaleminden kendi yaşam öyküsünü okumak bile tek başına ilham verici kuşkusuz. En samimi duygu ve anılarını, kendine özgü naif ve akıcı kalemiyle buluşturan Livaneli’yi yakından tanıdıkça daha da sevmek kaçınılmaz. Çocukluğundan yetişkinliğine yaşamının en önemli aşamalarını ve dönüm noktalarını kendimize dersler çıkarabileceğimiz bir lezzette kaleme alan Livaneli, otobiyografisinde bizleri, Türkiye’nin yakın geçmişine doğru da değerli bir yolcuğa çıkarıyor.
Bir Ömür Nasıl Yaşanır – İlber Ortaylı
Her yaştan insanın dinlemekten, okumaktan, izlemekten keyif duyduğu biridir İlber Ortaylı. Nam-ı diğer İlber Hoca’ya sorulan en önemli sorulara verdiği yanıtlarla meydana gelen kitap ufkunuzu açmayacak da ne yapacak? “Cesur olun. İnsan konforundan vazgeçmeyi göze almalıdır. Kendi dünyasını yerinden kendi oynatmalıdır” gibi daha pek çok öneri ile her yaştan kesime seslenen İlber Hoca’nın yaşamından örneklerle zengin bir kitap raflarda sizi bekliyor. Doğrusu size ilham olacak, yaşamınıza katkı sağlayacak pek çok bilgi ve anı da bu eserde yerini almış.
Kendi Işığında Yanan Adam - Ercan Kesal
Sinemanın büyülü dünyasıyla kelimeler evereninin bir araya gelmesiyle ortaya çıkan eserlerin tadı bir başka oluyor elbette. Listemize bu nedenle sinemacıların yaşamlarını edebiyatın etkileyici gücünden payını alarak okurlara aktarmayı başaran kitaplarla devam edelim. Oyuncu, senarist, yönetmen ve yazar Ercan Kesal’ın yakın dostu, Türk sinemasının ünlü rejisörü Metin Erksan’ı anlatan son kitabı bu alandaki ilk önerimiz olsun. ‘Tanıdığım Metin Erksan’ alt başlığı ile yayımlanan kitap, Kesal ve Erksan’ın yaşamlarından kesitlere yer verdiği kadar sinemanın kadim gücüne de dem vuruyor. Biyografi kitabı okumak isteyenler Ercan Kesal’ın etkileyici kaleminden memnun kalacaklar kuşkusuz ki.
Haneke Haneke’yi Anlatıyor – Michael Cieutat
Uluslararası sinema sektörünün en saygı duyulan isimlerinden biri olan Avusturalyalı yönetmen Michael Haneke, kendi hayatının ekseninde sinema yaşamını da okurlara aktarıyor. Philippe Rouyer ve Michel Cieutat tarafından Paris ve Viyana'da iki yıla yayılan zaman zarfında yapılmış elli küsur saatlik söyleşide usta yönetmen Haneke kendini içtenlikle ifade ediyor.
Bir başka önemli sinemacıyla devam edelim öyleyse. Yine kendi yaşam ekseninde sinemasından söz ederek biyografik öğelerle güçlenen bir kitap karşımızda: Büyülü Fener. İngmar Bergman, bir gözlemci olarak hayata, kişisel yaşamına ve sinemaya nasıl bakıyor diye merak ediyorsanız, bu biyografi metninden çok şey öğreneceğinizi belirtelim.
Muhammed Ali Hayatı ve Farklı Dönemleri – Thomas Hauser
Efsanevi sporcu Muhammed Ali'nin hayatını kaleme alan Thomas Hauser, onu yalnızca spor sayfalarından değil, kendi yaşam savaşının içinden anlatıyor. Ali'nin aile fertleri, rakipleri, arkadaşları, dünya liderleri ve onu en iyi tanıyan 200'den fazla kişinin anlatımıyla gerçek Muhammed Ali böylece ortaya çıkıyor.
Tarihçi ve yazar Erhan Çifçi’nin katkılarıyla yayına hazırlanan bu eser, Kâzım Karabekir’in yaşadıklarını, ailesi ve eğitim süreciyle birlikte tanıdığı insanları ve gördüğü şehirleri anlatıyor. Oldukça objektif biçimde ele aldığı konular arasında askerî ve siyasi başarılar kadar başarısızlıklar da yer bulurken dönemin ruhu iyiden iyiye hissediliyor.
Tarihte biraz daha geriye gidelim ve I. Ahmed'in nikahlı eşi, IV. Murad ile I. İbrahim'in annesi,
IV. Mehmed'in büyükannesi Kösem Sultan’ın biyografik yaşamını edebi tatta kaleme alan tarihçi yazar Özlem Kumruların bu eserine göz atalım. Kolay değil; sarayda yarım asır! Akıllı, sabırlı, basiretli, kurnaz ve her şeyden önce iktidara aşık bir kadın ve onun güçlü iktidarı. Kösem Sultan’ın biyografik öyküsünden öğrenecek tarihi derslerimiz var.
Tarih denince, özellikle dünya tarihi denince akla ilk gelen dönemlerden biri de II.Dünya Savaşı’nın başrol oyuncusu Adolf Hitler. Bu kitapta, çağımızın kötülük sembolü Adolf Hitler'in kendine özgü politik felsefesini kaleme alırken yaşam öyküsünü otobiyografi türünde okumak mümkün oluyor.
Frida Kahlo Aşk ve Acı – Rauda Jamis
20. yüzyılın popüler ikonlarından ressam, devrimci ve feminist Frida Kahlo, son yılların sembollerinden biri oldu. Onun sanat, aşk ve sağlık yaşamını kapsayan, okurlara ilham veren yaşam öyküsü, biyografi-edebiyat tadında bu eserde keyifle okunabilir.
Hayat/Hüzün – Dürbünümde Kırk Sene– Ayşe Kulin
Türk edebiyatının önemli yazarlarından Ayşe Kulin’in Hayat ve Hüzün adlı eserlerinde yazdıkları, otobiyografik öğeler taşıyor. Üstelik yazarın edebi kalemiyle daha da etkileyici bir hal alıyor. Türkiye’nin en çok okunan yazarlarından birinin otobiyografi kitabını okumak isteyenler, onun hayatının kırk yılına tanıklık ediyor. Veda ve Umut'ta ailesinin yaşadıklarından yola çıkarak Osmanlı'nın son günlerinden cumhuriyetin ortalarına kadar Türkiye'nin öyküsünü anlatan Ayşe Kulin, Hayat ve Hüzün'de kendi anılarını ve o anılarının geri planını oluşturan dünyayı okurlarına anlatıyor.
Her ne kadar kendi için, “Ben, biyografi romanı yazarı değilim” dese de bu haklı savunması, birçok eserinin güzelliği nedeniyle Ayşe Kulin’i biyografi romancısı olarak da sevmemizi ve bu yazımızda onun birden fazla eserinin listemizde yer almasına engel değil! Bu defa da Füreyya eseriyle devam edelim. Cumhuriyet Türkiyesi'nin ilk kadın seramik sanatçısı Füreya Koral'ın hayat hikâyesi Füreya, aynı zamanda bir dönem romanı. Bu etkileyici eseri okumadan etmeyin.
Bir Dinozorun Anıları – Mina Urgan
Yaşantı türünde bir eser olsa da bu otobiyografi eseri ayrıca, birçok biyografiye de yer açıyor. Edebiyatın büyülü dünyasından da nasibini alan bir eser diyebiliriz. Bir dönemin entelektüel yaşamına tanıklık edeceğiniz bu eseri listemize eklemekten mutluluk duyuyoruz. Zira onun yaşamından öğrenecek çok şeyimiz var.
Ayşe Kulin’in kült olmuş biyografi romanı ile devam edelim: Adı Aylin. Aylin Radomisli Cates, 19 Ocak 1995 Perşembe günü, evinin bahçesinde, o sabah evini temizlemeye gelen hizmetçisi tarafından, kendi arabasının altında ölü bulundu. Üstünde ve etrafta nasıl öldüğüne dair hiçbir iz yoktu. Bir hırsızın saldırısına uğramış değildi. Bir katille boğuşmamıştı. Elbisesi yırtılmamış, tırnakları kırılmamıştı. Aylin, arabanın altına çaprazlamasına girmiş, sırtüstü yatıyordu. Otopsi raporuna göre, iki gün önce, Salı gecesi ölmüştü. Kulin, esrarengiz olayları ve ilginç yaşam öyküsünü ustaca bir araya getiriyor.
Gorki'nin Çocukluğum, Ekmeğimi Kazanırken ve Benim Üniversitelerim'den oluşan üçlemesi, Rus dilinde yazılmış en güzel otobiyografilerden biri olarak kabul edilir. Biz, ilk kitabıyla listemizin önerilerine ilave yapalım. Gorki, Çocukluğum'da babasını küçük yaşta yitirdikten sonra taşındığı dedesinin evinde geçirdiği yılları anlatıyor.
Marie Antoinette – Stefan Zweig
Fransa Kralı XVI. Louis'nin karısı Marie Antoinette, “Ekmek bulamıyorsanız, pasta yiyin” sözüyle tarihe geçti. Fransız Devrimi'nden sonra yaşamının geri kalan bölümünü Paris hapishanelerinde geçirmiş, 1793'te Devrim Mahkemesi'nce yargılanarak giyotinle idam edilmişti. Tarihsel karakterler üzerine benzersiz biyografileriyle tanınan Stefan Zweig, Marie Antoinette: Vasat Bir Karakterin Portresi'nde, etkileyici bir yaşamöyküsü sunuyor okurlara.
