İmalatçının Sorumluluğu ve Uygulanacak Hukuk

Günümüzde kullanılan üretim teknikleri, teknolojinin ulaştığı nokta, dijitalleşme ve yapay zeka alanında yaşanan gelişmeler, piyasaya sürülen ürün çeşitliliğini arttırmış, ürün yapılarını karmaşık hale getirmiş ve güvenli olmayan ürünlerin yol açabileceği tehlikeleri çoğaltmıştır. Merkezi gelişmiş ülkelerde bulunan birçok imalatçı, imalat maliyetlerini düşürüp, kar marjlarını arttırmak amacıyla üretimlerini, işgücünün daha az maliyetli olduğu ülkelerde gerçekleştirmeyi tercih etmektedir. Bu şekilde dünyanın farklı yerlerinde üretilerek piyasaya sürülen ürünlerin güvenli olmaması, birbirinden farklı ülkelerde bulunan kişilerin zarar görmesine yol açabilir. Tüm bunlar, imalatçının sorumluluğu konusunun önemini arttırmakta ve bu alandaki uyuşmazlıkları ülke sınırlarını aşan bir niteliğe kavuşturmaktadır. İmalatçının sorumluluğunda ülke hukukları arasındaki farklılıklar, uyuşmazlığa hangi hukukun uygulanacağının ve bu hukukun nasıl belirleneceğinin önemini ortaya koymaktadır. Bu çalışmanın ilk bölümünde imalatçının sorumluluğu, 7223 sayılı Ürün Güvenliği ve Teknik Düzenlemeler Kanunu çerçevesinde incelenmiş; Avrupa Birliği mevzuatı çerçevesinde bir değerlendirme yapılmıştır. Bu bölümde, toplum sağlığını ve güvenliğini hiçe sayan imalatçıların bazı hukuk sistemlerinde cezalandırıcı tazminat (punitive damages) ile sorumlu tutulması da açıklanmıştır. Çalışmanın ikinci bölümünde, imalatçının sorumluluğundan doğan milletlerarası nitelikteki uyuşmazlıklara uygulanacak hukuk konusu ele alınmıştır. Bu bölümde, 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun`un 36. maddesi, İsviçre hukuku, Avrupa Birliği mevzuatı ve La Haye Sözleşmesi başta olmak üzere diğer hukuk sistemleri ile karşılaştırmalı incelenmiştir. Çalışmanın son bölümü, yabancı hukukun uygulanmasının sınırını oluşturan kamu düzenine aykırılık ve doğrudan uygulanan kurallara ayrılmış; bu bölümde özellikle imalatçının sorumluluğu özelinde cezalandırıcı tazminatın Türk kamu düzenine aykırı olup olmadığının değerlendirilmesi amaçlanmıştır.

İçindekiler

Giriş

I. Çalışmanın Konusu ve Amacı

II. Çalışma Planı, Konunun Sınırlandırılması ve Yaklaşım

III. Çalışmada Benimsenen Terminoloji

Birinci Bölüm
İmalatçının Sorumluluğu

I. Kavramsal Çerçeve

A. İmalatçının Sorumluluğu Kavramının Ortaya Çıkışı

B. Tanım

C. İmalatçının Sorumluluğu Kavramının Gelişimi ve Hukuki Kaynakları

D. Türk Hukukunda İmalatçının Sorumluluğunun Düzenlenmesi

E. İmalatçının Sorumluluğunun Hukuki Niteliği

II. Sorumluluğun Şartları

A. Piyasaya Sürülmüş Ürünün Hatalı Olması

B. Üründeki Hatanın Zarara Yol Açması

C. Üründeki Hata ile Zarar Arasında Nedensellik Bağının Bulunması

III. Sorumluluğun Kapsamı

A. Sorumlu Tutulan Kişi Çevresi

B. Müteselsil Sorumluluk

IV. Sorumluluktan Kurtuluş Sebepleri

V. Sorumluluğun Süre Bakımından Sınırı

VI. Tazminata İlişkin Konular

A. İmalatçının Sorumluluğunda Hatalı Ürünün Yol Açtığı Zararın Tazmini

B. İmalatçının Cezalandırıcı Tazminat ile Sorumlu Tutulması

İkinci bölüm
İmalatçının sorumluluğuna uygulanacak hukukun belirlenmesi

I. Genel Olarak

II. İmalatçının Sorumluluğundan Kaynaklanan Uyuşmazlıkların Milletlerarası Özel Hukuku İlgilendirmesi

A. Uyuşmazlığın Özel Hukuk İlişkisinden Kaynaklanması

B. Uyuşmazlığın Yabancılık Unsuru Taşıması

III. İmalatçının Sorumluluğunda Vasıflandırma ve Taleplerin Yarışması

A. Vasıflandırma

B. Taleplerin Yarışması

IV. İmalatçının Sorumluluğunda Özel Bağlama Kurallarının Düzenlenmesi

A. Haksız Fiillere Uygulanacak Hukukun Tespitinde Benimsenen Yaklaşımlar

B. İmalatçının Sorumluluğunda Özel Bağlama Kurallarının Öngörülme Sebepleri

C. İmalatçının Sorumluluğunda Öne Çıkan Bağlama Noktaları

D. Özel Bağlama Kurallarındaki Tercihlere Genel Bakış

V. 5718 Sayılı MÖHUK Uyarınca İmalatçının Sorumluluğuna Uygulanacak Hukukun Belirlenmesi

A. Hukuk Seçimi

B. MÖHUK m. 36 Uyarınca Uygulanacak Hukukun Belirlenmesi

C. MÖHUK m. 34 Uyarınca Uygulanacak Hukukun Belirlenmesi

VI. İmalatçının Sorumluluğuna Uygulanacak Hukukun Kapsamına Giren Konular

Üçüncü bölüm
İmalatçının sorumluluğuna uygulanacak hukukun sınırları

I. Kamu Düzeni

A. Haksız Fiilden Doğan Uyuşmazlıklarda Kamu Düzeninin Müdahale Alanı

B. Özel Kamu Düzeni Kaydı

C. Cezalandırıcı Tazminatın Kamu Düzenine Aykırılığının Değerlendirilmesi

II. Doğrudan Uygulanan Kurallar

A. Türk Hukukunun Doğrudan Uygulanan Kuralları

B. Uygulanacak Hukukun Doğrudan Uygulanan Kuralları

C. Üçüncü Bir Devletin Doğrudan Uygulanan Kuralları

Sonuç