Yavuz’un Mısır’ı Fethi

Bu çalışmada Memluklar devri Mısır tarihçilerinden İbn İyas diye tanınan Zeyneddin Muhammed bin Ahmed (ö.1523 civarında)’in Bedâyi el-Zühur fi Vakayi el-Dühur adlı Mısır tarihinin 922-928 (5 Şubat 1516-19 Kasım 1522) yılları olaylarından bahseden son (V.) cildinin tercümesi verilmektedir. Eserde; Yavuz Sultan Selim’in Mısır seferi öncesinde, Memluklar Devleti’ndeki önemli görevlileri, Kansu Gavri’nin sefer hazırlıklarını, Halep’e gidişini, Mercidâbık Savaşı’nı ve sonrası Şam ve Mısır’daki gelişmeleri, Sultan Tomanbay’ın Yavuz’a karşı koymak için yaptığı hazırlıkları, sonra Ridaniye Savaşı’nı günü gününe anlatır, değerlendirir. Sonra, Yavuz’un, Tomanbay’ı ortadan kaldırması üzerine Mısır’da yaptığı tayinler, dönüş hazırlıkları, Mısır’daki çeşitli meslek mensuplarını ve kıymetli şeyleri İstanbul’a göndermesi hakkında ayrıntılı bilgiler verir. Mısır’daki Osmanlı idaresinin ilk beş yılına (1517-1522) ait olayları, Osmanlıların Mısır’ın idaresinde yaptığı değişiklikleri anlatır. Osmanlıların Mısır’da 1517-1522 yıllarındaki idaresini, bu devirdeki olayları onun gibi ayrıntılı anlatan başka bir tarihçi yoktur. 

İbn İyas tarihinde sadece siyasi, askeri olaylardan değil, ayrıca, sosyal ve dini hayat, bayramlar, ayin ve eğlenceler, Nil’in taşma düzeni, vergiler, adliye, medrese, tekke, cami, hastane, zindanlar, fiyat hareketleri, paralar, kıtlık, zelzele, güneş-ay tutulması gibi olaylardan ve kurumlardan söz etmiş, olayların yorumlarını yapmıştır.