Yalpalayan Kanaryalar

Romanları, denemeleri, kitap tasarımlarıyla çok sayıda ödu¨le değer göru¨len Judith Schalansky, 2023 yılı Wortmeldungen eleştirel kısa metinler edebiyat ödu¨lu¨ne layık göru¨len Yalpalayan Kanaryalar’da giderek daha tedirgin edici hale gelen ekolojik felakete dikkat çekiyor. Bunun yanı sıra insanlığın, söz konusu ekolojik krizler karşısında yetersiz göru¨nen erken uyarı sistemlerini de ele alıyor. Gu¨ncel durumu sanatsal bir tarzda geçmişle, estetik motiflerle, hayal ve duygularla, her zaman uygun bir uyarı aracı arayışında olmak gerekliliği ile ilişkilendiriyor.
Schalansky’e esin kaynağı olan kanaryalar aniden susarak bir zamanlar maden işçilerini oksijen oranının du¨şmesine karşı uyaran kanarya kuşunun imgesi. Doğanın uyarı sinyalleri ile zihinsel bir uyaran olarak edebiyatın rolu¨nu¨ birlikte ele alırken aynı zamanda edebiyatın toplumsal ve ku¨resel meselelerde nasıl bir algı merkezi olabileceğini gösteriyor.
“Kanarya kuşu bendim ve o bana, benim hâlâ burada, tehlikeli durumun yalnızca bilim tarafından belirlenmekle kalmayıp sanat vasıtasıyla da tecru¨be edilebilir bir Şimdi’de bulunduğumu anlamamı sağlıyordu [...]”
Schalansky’nin çok katmanlı ve incelikle işlenmiş bu çarpıcı denemesinde, bilgi eksikliğinin zamanımızın bir sorunu olmadığını anlıyoruz. Ona göre insanın bilgileri toplamak, değerlendirmek ve kendi eylemlerinden doğru sonuçları çıkarması için bir yeterliliğin söz konusu olması gerekir. Edebiyat buna, bilgiyi olay ve figu¨rlerde deneyimlenebilir kılarak, ihtimalleri canlandırarak, vizyonları somutlaştırarak, böylelikle duygusal bir etki yaratarak önemli bir katkıda bulunabilir. Bu insanlığı harekete geçirmek u¨zere atılan ilk adımdır.
Hepimizi işte bu adımı atmaya davet ediyor Judith Schalansky...