Vay! Demek ki Avrupalı Değilmişim - İlk ve Öncü Arap Romanı

Sen de biliyorsun ki Avrupa bilimlerini öğrenmek, Avrupalı olmamızı gerektirmez. Örf, âdet ve geleneklerimizden vazgeçmemizi gerektirmez; terimlerimizi ve sosyal yapımızı bozmamızı gerektirmez. Çünkü ilmî hakikatler sadece bir millete mahsus değildir.
Allah, her millete doğal durumlarına göre kendine özel bir medeniyet için kabiliyet vermiştir.

Milletler, kendi medeniyetlerini başka bir medeniyetle değiştiremez. Buna nazaran Doğulu bir insan Batılı olamaz; bir Avrupalı da asla bir Arap olamaz. Tabii ki her kaidenin bir istisnası vardır illa ki. Ama Avrupalı diye insanları müstehcen görmemelisin ve Arap diye de daima iyi olarak görmemelisin. Her milletin kendine göre iyilikleri ve kötülükleri vardır. Hakikat ile ilgilenen biri için aşikârdır bu.

Medeniyet, Avrupa’dan gereken bilimleri ve sanatları almayı gerektirir, giyim tarzı ve gelenekleri çalmayı değil. Avrupalı olmayıp da bir Avrupalı gibi davranırsan eğer, burnunu toprağa sürterek, *Vay! Demek ki Avrupalı değilmişim* dersin.