Türk Kütüphaneciliğinde Önemli Bir Adım: Devr-i Hamidi Katalogları

Türk Kütüphaneciliğinde Önemli Bir Adım: Devr-i Hamidi Katalogları Kısa Özet

Erişim sağlanmadığında bilgi kaynakları yarar sunamaz. Bu nedenle kataloglama, insanların kişisel ve mesleki gelişimleri için ihtiyaç duydukları bilgi kaynaklarını bulmalarını ve bu kaynaklara erişmelerini sağlayan önemli bir su¨reç ve/veya çalışmadır. Ku¨tu¨phane kataloğu, bir ku¨tu¨phanede veya ku¨tu¨phanelerde bulunan bilgi kaynaklarının tu¨m bibliyografik ögelerinin kaydıdır. Ku¨tu¨phane kataloğunun amacı, ku¨tu¨phanenin dermesinde bulunan bilgi kaynaklarını bulmak ve bunlara erişimi sağlamaktır. Katalog, yazara, baslığa, konuya veya biçime göre bilgi kaynağını bulmak için kullanılır ve ku¨tu¨phane dermesinin kullanımını daha kolay ve erişilebilir hale getirir. Matbaacılığın gelişmesi ve özellikle sanayi devrinden sonra yayıncılık tekniklerinin ilerlemesi, yayın sayısında ve tu¨ru¨nde önemli artısın yaşanmasına neden olmuştur. Bu gelişmeler ku¨tu¨phane dermelerinin bu¨yu¨mesini sağlamıstır. Bu da dermenin denetim altına alınmasını ve erişimini zorunlu kılmış; erişimi sağlayacak çeşitli kataloglama ve sınıflama sistemlerinin ortaya çıkmasını beraberinde getirmiştir. Gu¨nu¨mu¨zde du¨nyadaki her tu¨rden tu¨m ku¨tu¨phaneler barındırdıkları dermenin denetimini ve erişimini bu sistemler aracılığıyla gerçekleştirmektedir. Kitap ve ku¨tu¨phaneye verdiği değer ile de bilinen Sultan II. Abdu¨lhamid, İstanbul’da bulunan vakıf ku¨tu¨phanelerinin sahip oldukları eserlerin kayıt altına alınması için, bu ku¨tu¨phanelerin fihristlerinin/kataloglarının hazırlanmasına ön ayak olmuştur. Bu fihristler/kataloglar O’nun döneminde hazırlandıkları için Devr-i Hamîdî fihristleri/katalogları olarak adlandırılmaktadır. Tu¨rk ku¨tu¨phanecilik tarihinde önemli bir çalışma olarak kabul edilebilecek bu fihristlerin hazırlanması ve basımı 12 (1882-1894) yıl su¨rmu¨ştu¨r. 86 dermeden oluşan 69 ku¨tu¨phanenin fihristi/kataloğu farklı zamanlarda 40 cilt halinde basılmıştır. Devr-i Hamîdî kataloglarında eserlerin başlığı (adı), sayısı, dili, cildi, satır ve sayfa sayısı, yazı tu¨ru¨ ile birlikte mu¨ellifin adı, ölu¨m tarihi, yazma mı basma mı oldukları ve mu¨lahazat (göru¨şler) gibi bibliyografik bilgiler yer almaktadır. Fihristlerin neredeyse tamamında yer alan bu niteleme alanları kendi içinde belli kurallara sahip olduğundan, eserler bu kurallar doğrultusunda defterlere kaydedilmişlerdir. Kitapta Osmanlı dönemi vakıf ku¨tu¨phaneleri ile birlikte özellikle Devr-i Hamîdî katalogları incelenmiştir.