Yahudilik

Eski Ahit’in ilk kitabı, Yaratılış Kitabı’dır. Bu kitap Musa’ya kadar olan İbranilerin tarihini konu
eder. Hiçbir yerinde *Tanrı tektir* demez. En güçlü vurgu *her şeye gücü yeten Tanrı* vurgusudur.
Dolaysıyla Yahveh ve Elohim adlarıyla anılan İbrahim’in Tanrısı bölgesel tek tanrı değildir.
Yahveh, İbrahim’in önderliğinde Tanrı-kral ideolojisinde başkaldıran kabile-aşiret ve halkların
tanrılarının önderi-baştanrısı olarak görünmektedir. Onların en iyisidir, en güçlüsüdür; *iyilik
dağıtan* tanrısıdır. *El* eki Kenanlılardan alındı. Semitik kökenli bu kelime *yüce* anlamına
gelir. İbranilere *Elohim* diye geçer. İslamiyet’te *Allah*a dönüşür. Semitik kabilelerin genel
tanrısı demek mümkündür. Musa öncesi İbrahimi geleneğin tanrısı anlaşıldığı üzere kendini
*El*in yerine ikame eden ve onun rol ve misyonunu yenileyerek üstlenen Semitiklerin genel
tanrısıdır. Melekleri de olan bu Tanrı’nın, tekleşmeye ve diğer kabile tanrılarını tasfiye etmek
için zaman ve içeriğe ihtiyaç duyduğu görülmektedir. Henüz ideolojik bilinç olarak o kadar güçlü
değildir.
Musa ise, *her şeye gücü yeten* tek bir tanrı fikrindedir. Kendi Tanrısı’na kim olduğunu sorduğunda,
*Ben neysem oyum* ve *ben benim* gibi cevaplar almaktadır. *Benim* sözcüğünün
İbranicesi *EHYH*dir. Bu kelime YHVH (Yahveh) ile aynı köke; *Hayah*a dayanır. Dolaysıyla
Musa, İbrahim’in Tanrısı’nı günün koşullarına göre yenileyerek alır ve ismini Rab olarak değiştirir.
Rab, *efendi* anlamındadır. On Emir indiğinde yaşanan bu isim değişikliği belli bir sınıfı da işaret
etmektedir. İbrahim kabile tanrısı yaratmıştı…