Osmanlı Kumandanları

Prusyalı generallerden ünlü Klavezviç, harp tarihi mütalaa etme konusunda der ki, *Birkaç savaşı ayrıntılı bir şekilde incelemek, derinlemesine gözden geçirmek birçok seferin mütalâasından daha faydalıdır.*

Biz de deriz ki, birtakım tarihî ayrıntılarla uğraşmaktansa, askeri harekâtlarıyla ve fetihleriyle herkesi hayrete düşüren ve Osmanlı tarihinde başlı başına bir sayfa açan meşhur zatların hayatlarını incelemek elbette ki daha iyidir. Zira tarihî tetkiklerden elde edilecek en büyük fayda, insanlığın işine yarayacak bir takım dersler ve ibretler çıkarmaktan ibarettir.

İşte ben de bu önemli noktayı dikkate alarak askerlik tarihinde şanlı sayfalar oluşturan cengâverlerin en ünlülerinin askerî hayatlarını takdir etmek için, Osmanlı tarihinin büyük bir bölümünü inceledim. Ayrıca Hammer, Lamertin, Jul Vangaver gibi güvenilir yazarların eserlerini tetkik ettim. Her komutanın gerçekleştirdiği askeri harekâtı sırasıyla yazmaya gayret ettim. Fakat meşhur kumandanlarımızın özel hayatlarına dair hiçbir kitapta, hiçbir bilgiye rastlayamadığım için yalnız en çok bilinenlerini yazmakla yetindim.

Ahmet Refik