Müstekbir ve Müstaz‘af Kavramlarına Sosyolojik Bir Yaklaşım

Batılı bir çerçevede şekillenmiş olan din sosyolojisi konusunda Batı’da çalışmalar yapılmış, halen yapılmaya devam edilmektedir. Bu eğilimin ülkemizde de erken dönemde başladığını ve verimli çalışmalar ortaya konulduğunu söylemek mümkündür. Bunlar arasında Kur`an sosyolojisi üzerinde de çalışmalar yapıldığı bilinmektedir. Elinizdeki kitapta, sosyolojik olgu niteliği taşıyan müstekbir ve müstez’af kavramları, Kur`an`daki kullanımlarından hareketle din sosyolojisi düzleminde ele alınmıştır. Araştırma sonucunda müstekbir zümrelerin, ekonomik gücü ve siyasi nüfûzu ellerinde bulunduran kesimler olarak halkın ekseriyetinden müteşekkil güçsüz müstaz’af kitleler üzerinde egemenlik kurduğu, onların yaşam alanlarını ve imkânlarını sınırlayıp belirlediği, zaten kıt olan maddi-manevi imkânlarını dahi istismar ettiği görülmüştür. Bu girişim ve çabalar, ister modern isterse modern öncesi dönemde olsun, fiili zorbalık şeklinde olabileceği gibi, ikna etme, siyasi veya politik oyun ve manevralar, baskılar tarzında da olabilmektedir.