Kayzerialı Basileus

Elinizdeki kitap, dördüncü asırda Anadolu’da asketik yaşam tarzının manastırcılığa dönüşmesinin hikayesini, hikayenin baş kahramanı sayılan Kayzerialı Basileus’un (330-379) düşünce ve eylemlerini merkeze alarak anlatıyor. Bu asır aynı zamanda Hıristiyanlığın yasaklı bir yeraltı dini iken, İmparator Konstantin (ö.337) ve halefleri tarafından Roma İmparatorluğu’nun dini haline getirildiği dönem olduğu için, manastırcılığın serüveninin siyasetle de bağı vardır. Basileus gibi güçlü piskoposlar Kilise ile imparatorluk arasındaki bu ortak yaşam birlikteliğini de oluşturmuşlardır. Bu amaçla evrensel bir Kilise birliği oluşturulur. Bu şu demektir: Kilise doktrin konularında bir resmi duruş, Ortodoks inanç sistemi oluşturacak; dini yaşamın standardı da belirlenecektir. Doktrinel birliğin katalizatörü Aryüsçülük tartışması; amel/eylem birliğinin katalizatörü de asketik yaşam tarzlarıdır. Basileus her iki sahada da hayati rol oynamış dev bir şahsiyettir. Aryüsçülük tartışmasında resmi doktrini belirleyen ve 381 İstanbul konsilinde kabul edilen dogmayı o ve yakın arkadaşları formüle etmişlerdir. Makbul Hıristiyan dindarlığının ölçüsü ve standardı da Basileus’un yazdığı kurallarla ifade edilen manastır yaşamıdır. Dolayısıyla Basileus kendisinden sonra tüm Bizans manastır geleneğince kurucu kabul edilmiş ve mirası günümüze kadar gelmiştir. Onun manastırcılığını tanımlayan en önemli özellik, keşişlerin halkla içiçe yaşadığı, hayır hizmetlerine odaklanmış bir şehir manastırcılığıdır. Kitabın amacı bu standart asketizm anlayışının Basileus tarafından çeşitli alternatifler arasından ne şekilde kurgulandığını ortaya koymaktır.