Kant`ta Özgürlük Ahlak ve Din

Bu eser, Kant’ın düşünce sisteminde özgürlük, ahlak ve din arasındaki ilişkiyi incelemektedir. Yazar Ahmet Uğurlu, Kant’ın eleştirel felsefesini yalnızca birinci Kritik bağlamında ele almanın, onun düşünce bütünlüğünü kavramaya engel olduğunu vurgular. Bu nedenle kitap, özellikle pratik akıl ve ahlak anlayışının din felsefesiyle kurduğu bağı merkeze alır. Kant’a göre özgürlük, ahlak yasasının zorunlu koşuludur ve her insanın iç tecrübesinde deneyimlenebilir. Bu bağlamda özgürlük, doğa yasalarının nedenselliğine tabi olmayan bir alan açar ve insanı otonom bir varlık olarak konumlandırır. Eserde Kant’ın ahlak yasası ile en yüksek iyi fikri arasında kurduğu bağ ayrıntılı olarak tartışılır. Kant için Tanrı ve ruhun ölümsüzlüğü teorik olarak kanıtlanamaz; ancak pratik aklın postülatları olarak kabul edilmeleri gerekir. Böylece ahlakın tamamlanması, yani en yüksek iyinin gerçekleşmesi, dini zorunlu kılar. Kant’ın bu yaklaşımı, “saf akıl dini” kavramı ile ifadesini bulur. Saf akıl dini, tarihsel ve kurumsal dinlerin
aksine, akla dayalı, evrensel ve antropomorfik ögelerden arındırılmış bir din anlayışıdır.
Kitapta ayrıca klasik ilahi dinlerle Kant’ın saf akıl dini arasındaki farklılıklar ele alınır. Kant’a göre klasik dinler, iyiliği Tanrı’nın buyruklarına itaate indirgerken, onun ahlak merkezli din anlayışı, özgür bireyin niyetlerini ahlak yasasına uygun hale getirme mücadelesine dayanır. Bu mücadele yalnızca bireysel değil, aynı zamanda toplumsal bir sorumluluk olarak da görülür. Uğurlu, Kant’ın din anlayışının hem klasik teolojiden hem de geleneksel dinlerden ayrışan özgün yönlerini ortaya koyarak, onun modern din felsefesine katkısını sistematik biçimde analiz etmektedir.