İki Medeniyet Arasında Bizans

Bizans İmparatorluğu, kavranması çok da kolay olmayan pek çok dönüşüm ve değişim geçirmiştir. Hatta bizzat “Bizans” tanımlamasının da bir dönüşümü vurgulamak için sunî bir biçimde oluşturulduğunu unutmamalıyız. Batılı Bizantologlar, Roma İmparatorluğu’nun Hıristiyanlıkla birlikte çok kesin bir değişim geçirmiş kısmına veya dönemine “Bizans” demeyi tercih etmişlerdi. Yani en yalın ifadesiyle Bizans bir devletin değil aksine Roma İmparatorluğu’nun bir döneminin adıydı. Buradaki esas meselenin bir devlet olarak Bizans İmparatorluğu’nun kuruluşundan ziyade Roma İmparatorluğu’nun bir dönemi olarak Bizans’ın başlangıcıyla ilgili olduğu ortada. Bizans ve Roma arasındaki bu reddedilemez bağlantıysa Batılı Bizantologların Bizans’a dair oluşturup kabul ettirdikleri büyük resim ile adeta silikleştirilmiştir. Ne var ki Bizans’ın Batı için ifade ettiği anlamla Doğu için ifade ettiği anlam arasında muazzam bir fark da bulunur. Doğal olarak bizlerin Batılıların gördüğü gibi bir Bizans görmemiz veya onların tasavvur ettikleri gibi bir Bizans tasavvur etmemiz neredeyse imkânsızdır. Bundan dolayı çalışma Bizans’a dair olarak Doğulu ve Batılı yaklaşım farkları üzerine inşa edilmiştir. Bu da Doğuluların ve Batılıların Ortaçağ’da Bizans için kullandıkları iki temel tanımlama üzerinden takip edilmiştir: Graeci ve Rûm.