Harput’ta Bir Ermeni

Engels büyük yoldaşını toprağa verirken, *Darwin, nasıl organik doğanın evrim yasasını ilk kez kavradıysa, Marx da bir başka yönü. K. Marx’ın düşünceleri doğru ya da yanlış; tarih gösterecektir elbet. Yalnız Marx’ın en önemli özelliği, ilkesi, can damarı egemen, ezen ve bir kısım *ilet’lerle sarmaş-dolaş olup onların yaşam biçimini, hiçbir zaman benimsememiş olmasıdır. Bilimin *özgürük savaşçısı* diye anılan Galileo’nın en büyük hatası ya da eksikliğiyse, hep *saray’lıların yaşam biçimini imrenerek, onlarla sarmaş-dolaş olması, O’nun yargılanmasının bir nedeni değil miydi acaba? *Yargılanmazdı* demiyorum, yargılanmayabilirdi. Egemen, ezen ve bir kısım elitler *akıl*lıdır her zaman! Onun için tarihe damgasını vurmak isteyen düşünür olsun, bilim adamı olsan *kaya* gibi sağlam, ardından silinmemek-kaybolmamak için bir *bukalemun* gibi renkten renge girme kurnazlığını göstermesi gerekir; ama onlarla bütünleşmeden onların dümen suyuna girmeden *Nasıl bilirsin?°* diye sorulduğunda köylünün *Hep kendinden yanadır* diye tanımladığı tıpkı Erasmus gibi. Az mı çekti Reformculardan, hele hele bir M. Luther’ün kaprisli davranışları ile art niyetli sorularının gereksizliğinden?