Estetik Bilinçdışı

Rancière’in 2001 tarihli metni Estetik Bilinçdışı modernite tecrübesini kateden, klasik “temsil” düzenini alaşağı eden estetik devrimin psikanalizin edebiyatla karşılaşmasını ele alır. Bunu yaparken psikanalizin bilinçdışını “icadını” tartışmaya açar ve bizzatihi psikanalizi önceleyen, edebiyatta dile gelmiş estetik bilinçdışı fikrinin bir arkeolojisine girişir. Estetik sanat rejimi, temsilin hiyerarşileri ve olay örgüsünden bir kopuşu örgütler, kalbinde gündelik hayat vardır ve modern bilinçdışı düşüncesine yaslanır. Bu devrim Rancière’in “karşıtların özdeşliği” dediği şeyde temellenir: bilinen ve bilinmeyen, etken ve edilgen, logos ve pathos denkleşir. Yaşama yaşamın anlamsızlığının eşlik eder olması, bunun farkındalığı moderni açan jesttir.

“Türkiye’de yakından takip edilen ve çok okunan Fransız filozoflarından biri olan Jacques Rancière’in Estetik Bilinçdışı kitabı, Freud’un estetikle bağlantısı sorusundan başlayarak psikanaliz ile sanat arasındaki karmaşık ilişkiye dair yeni bir bakış açısı sunar. Böylece düşüncenin estetik rejimi ile psikanaliz arasındaki ilişki eserin yol gösterici argümanını şekillendirir. Rancière’e göre, Freud’un estetik analizleri bilinçdışını açıklamak ve kanıtlamak için genellikle bir örnek olarak kullanılır. Gelgelelim estetik alan, psikanalizin kavramların basitçe uygulandığı bir alan olmaktan ziyade, kendi özerk yasalarına ve dinamiklerine sahiptir. Estetik, sanat hakkında düşünmenin belirli bir tarihsel rejimi ve sanata ait şeylerin düşünceye ait şeyler olduğu bir düşünsel fikirdir. Rancière bu kitapta Freudyen bilinçdışı düşüncesinin ancak sanat hakkındaki bu düşünce rejimi ve ona içkin olan düşünce fikri temelinde mümkün olduğunu göstermeye çalışır.” EMRE ŞAN