Erken Dönem İslam Mimarisi ve Harran Firdevs Ulucami

Erken Dönem İslam Mimarisi ve Harran Firdevs Ulucami Kısa Özet

Bu eserde, Harran’ın ilmi, siyasi, kültürel ve mimari tarihi bağlamında Harran Firdevs Ulucâmi tanıtılmıştır.
İslâm dünyasının orta yerinde Doğu’nun kayıp Kurtubası Harran, Hz. Peygamber’in (a.s.) atası Hz. İbrahim’in (a.s.) beldesidir. Din, doğa ve sosyal bilimlerde yetkin 1000’i aşkın âlimin yetiştiği Harran’da; İslâm sanatı ve mimarisi açısından önemli birçok yapı bulunmaktadır. Harran Ulucâmi, Hayât-ı Harrânî Câmisi ve türbesi, Harran Kalesi, şehir surları ve Halep Kapısı bunlardan bazılarıdır. Mesleme b. Abdilmelik’in 709 yılında inşa ettiği Harran Kalesi; üç katlı, dikdörtgen planlı ve yaklaşık 35.000 m² kapalı alana sahiptir.  
Harran Ulucâmi, 11.128 m²’lik alanıyla Anadolu’nun ilk anıtsal en büyük câmisidir. Ulucâminin 100 m’lik cephesinde; genişliği 8.32 m, yüksekliği 7.41 m olan âbidevî bir taç kapı ve iki tarafında dokuzar kapı bulunmaktadır. Ulucâmi; toplam 29 kapıya, kubbeli üç tatlı su kuyusuna, kubbeli-fıskiyeli şadırvana, 33.35 m’lik minareye ve zengin taş süslemelerine sahiptir. Harran Ulucâmi, birçok bakımdan Şam Emeviyye Câmisi’ne benzemektedir.
Bu çalışmanın gayesi; Hz. Ömer, sahâbî İyâz b. Ğanm, Nureddîn Mahmud Zengî ve Selâhaddîn-i Eyyûbî’nin emaneti olan Harran Ulucâmi’ye dikkat çekmek ve onun ihyasına mütevazı bir katkı sunmaktır.