Endülüs Tefsir Geleneğinde Eleştiri; Bahru’l-Muhit Örneği

Geçmişi insanın varoluşundan daha kadim olan ve eser, yapıt ya da insanın olumlu ve olumsuz yönlerinin ortaya konulması şeklinde tanımlanan eleştiri hayatın her alanında yer almaktadır. Kur`an yorumunda ilk örneklerine sahabe döneminden itibaren rastlanılan eleştirinin, mezheplerin teşekkül etmeye başladığı hicri II. asırdan itibaren sıklıkla yapılmaya başlandığı ve hemen her tefsirde yer bulduğu görülmektedir. Kur`an yorumunda Sünni bakış açısının önemli temsilcilerinden olan ve tefsirde eleştiri geleneği açısından önemli bir konuma sahip İbnü`l-Müneyyir gibi hocalardan eğitim almış olan Ebû Hayyân el-Endelûsî de tefsirinde eleştiriye sıklıkla yer veren müfessirlerden birisidir. İbn Abbas gibi müfessirleri bile eleştiren Ebû Hayyân sahabe döneminden itibaren başta Zemahşerî olmak üzere çok sayıda müfessiri çeşitli gerekçelerle eleştirmektedir. Elinizdeki bu çalışmada Ebû Hayyân`ın Bahru`l-Muhît tefsirinde sahabe döneminden itibaren çeşitli müfessirlere yönelik eleştirileri kronolojik olarak ele alınmış ve bu eleştirilere yönelik çeşitli âlimlerin değerlendirmelerine yer verilmiştir.