Cumhurdan Cumhuriyete Osmanlı Düşüncesinde Saltanat ve Muhalifleri

Cumhurdan Cumhuriyete Osmanlı Düşüncesinde Saltanat ve Muhalifleri Kısa Özet

Ne Süleymân`a esîriz ne Selîm`in kuluyuz
Kimse bilmez bizi biz Şâh-ı Kerîm`in kuluyuz

Türk düşünce tarihinin Türkçüleri, İslamcıları, Garbcıları, liberalleri, iştirakçileri, Turancıları, hatta anarşistleri vardır, ama cumhuriyetçileri yoktur. "Cumhuriyet" ilan edilmiştir, fakat tartışılmamış, hükümetin şekline indirgenmiştir.

Alp Eren Topal`ın bu çalışması dilimize Fransız İhtilali`nin etkisiyle girdiği varsayılan cumhûriyet kelimesinin peşine düşüyor ve tarih içerisindeki seyrini takip ediyor. 17. yüzyıl İstanbul`unun şehir isyanlarından Yeni Osmanlılar`a Osmanlı düşüncesinde saltanat karşıtı fikir ve söylemlerin bir haritasını çıkarıyor ve Avrupa-merkezci olmayan bir alternatif tarih sunuyor. Topal, 17. yüzyıl siyasi krizi bağlamında, saltanatın mutlak egemenliğini önceleyen iktidar diline karşı gelişen, Yeniçeri cumhûrunun başını çektiği, kullar arası eşitliği vurgulayan başka bir siyasetin ve siyasal dilin varlığına işaret ediyor.

19. yüzyılda Yeniçeriliğin ilgasıyla Saltanat karşısında korumasız ve temsilsiz kalan toplumsal muhalefet için cumhûr idealler sahasında yeniden icat edilecektir. Tanzimat aydınları saltanat etrafında inşa edilmiş mitolojilerin ve istibdâd rejiminin sonunu ancak cumhûrun uyanışıyla mümkün görür.

Topal`ın panoraması Cumhuriyeti kuran nesle ilhâm olan Yeni Osmanlılar`ın, Yeniçeri ocaklarına dayandırdıkları muhalefet geleneğinin Türkiye Cumhuriyeti`nin fikri temellerini nasıl attığını gösteriyor.
YAZAR Alp Eren Topal 1986 senesinde Samsun`da dünyaya geldi. İlk ve orta öğrenimini Samsun`da tamamlayan Topal, 2009 senesinde Bilkent Üniversitesi`nden Amerikan Kültürü ve Edebiyatı lisans derecesini aldı ve aynı sene yine Bilkent Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi bölümünde doktoraya başladı. 2017 senesinde "From Decline to Progress: Ottoman Concepts of Reform 1600-1876" başlıklı teziyle doktorasını tamamladı. Doktora esnasında ve sonrasında gayet göçebe bir hayat süren Topal, farklı araştırma programlarıyla Basel, Binghamton, Oslo ve Berlin`de bulundu. Einar Wigen ile beraber Osmanlı kavram tarihi çalışmaları için projeler yazdı, çalıştaylar tertip etti. Topal`ın uluslararası ve ulusal dergilerde İngilizce ve Türkçe birçok makalesi yayımlanmıştır.