Arica - Kurdica 1

[ Kovara Arica-Kurdica ]

Kovara Arica-Kurdica bi giranî zman, c?and, dîn û wêjeya Proto-Arî û Kurdî ji xwa ra bingeh digire. Jiber vê yekê dê ji niha û pê va di kovara Arica-Kurdica da bi gis?tî lêkolîn û gotarên di derbarê zmanê Proto-Arî û têkiliya wî ya bi Pan-Kurdîzm’ê û Kurdan va girêdayî werin amade kirin û wes?andin. Di vê hejmara yekem ya Arica-Kurdica’yê da bi gis?tî du mijarên zmanî yên sereke hatinn b’ cî kirin:

(1)  Ferhengoka Proto-Arî ↓ (46 rupel)
(2)  C?end dac?ekên Proto-Îndo-Ewrupî yên di Pan-Kurdî da ↓ (42 rupel)

Ev her du lêkolînên di kovara Arica-Kurdica’yê da bes?eke projeyeke kevin inn û di kovarê da bi tevî  formateke kurt hatine b’ cî kirin. 

[ Ferhengoka Proto-Arî ]

Di vê ferhengokê da peyîvên Proto-Arî bi tevî tes?eyên Proto-Îndo-Ewrupî û Pan-Kurdî (~ Pan-Kurdîzm) û zmanên din hatine b’ tomar kirin. Tê da fonolojî û bêjnasiya dîrokî ciyekî taybet digire û bi hessesiyeteke mezin hemî deng û peyîv yek bi yek di nav bêjinga tuj ya zmannasiyî ra hatine derbaz kirin, weke nimune:

*dRaHj?as- ‘drêjî’ (rbb. *dr?Hg?á-) ← *dReHj?-es- < proto-îe. *dleh1g?-es- (digel *dl?h1gh-o´-).
av.c. drajah- ‘drêjî’ < *dleh1g?-es-.
kuKurm.n. drêj [dre´z] ← kuKurm.nv. *dra´z ← kuKurm.k. *drajah- < proto-ku. *draHj?ah/s- ‘drêj-î’.
kuBel.n. draj ‘drêj’.
pehl. draz ‘drêj’.
fars.n. diraz ‘drêj’.
rbb. ved. dragh-mán- ‘drêjî’ < *draHg?°-.

[ C?end dac?ekên Proto-Îndo-Ewrupî yên di Pan-Kurdî da ]

Di vê bes?ê da mijara sereke dac?ekên Pan-Kurdî û tes?eyên van yên di serdema Proto-Kurdî, Proto-Arî û Proto-Îndo-Ewrupî da nee:

di:   di-kim, di-kir û hwd. (← proto-ar. *da ← proto-îe. *de, *do)
d … da:   di malê da, di turikê da û hwd. (↑)
ra-:   ra-kirin, rabûn û hwd. (← proto-kurd. *fra < proto-ar. *pra < proto-îe. *pro)
ra:   ji min ra, di nav ra û hwd. (← rah ← *rad ← < proto-ar. *rati)
ve-:   ve-kirin, ve-bûn û hwd. (← *wa ← *pa ← proto-ar. *apa < proto-îe. *?épo)
va:   ji der va, b’ wir va c?û û hwd. (← proto-kurd. *awa ← proto-ar. *aw-a < proto-îe. *aw-o)

Ev her du lêkolîn jî ji hêla îndo-ewrupîst, îndo-îranolog, avestolog û kurdolog Beyahnî S?ahîn va ligorî methodên zmannasiyî û akademîk hatine amade kirin.