Anadolu`nun Kronikleri

Türklerin Müslüman olması dünya tarihinin şüphesiz en önemli olaylarından biridir. 8. asrın ortalarından itibaren İslam devletlerinin hizmetinde bulunan, 10. asrın başından itibaren ise devlet nezdinde İslamiyet’i kabul eden Türkler, bilhassa Gazneliler eliyle Hindistan coğrafyasının, Karahanlılar eliyle de Orta Asya’nın Müslüman olmasını sağlamışlardır. 960’lı yıllarda Müslüman Samanoğulları ile gayrimüslim Oğuz Yabgu Devleti arasındaki sınır şehri Cend’e göç ederek İslamiyet’i kabul eden Selçuk Bey’in torunlarının kurduğu devlet ise, Türklerin İslam toplumlarının siyasi liderliğini ele geçirme sürecinin tamamlanmasını sembolize eder.

Tarihçi M. Olgay Söyler Anadolu’nun Kronikleri isimli bu çalışmasında Türklerin İslamlaşma serüvenini kültür antropolojisi bağlamında değerlendirmiş; bu çerçevede konargöçer bir hayat tarzı benimseyen Kalenderi ve Haydari dervişleri, Rum abdalları, bunların Anadolu’nun İslam anlayışını şekillendirmedeki rolleri, keramet imgesi, veli kültü ve menâkıbnâme yazıcılığını ana hatlarıyla ele almış; Türkistan’ın piri Ahmet Yesevi, onun tarikatı olan Yeseviliğin Bektaşilik ve Nakşilik ile ilişkisine de değinmiştir. Ardından şamanizm etkisi bağlamında ak sakal ve bilge imgesi, destanların oluşumu, Türklerde destan geleneği, kahramanlık imgesi, bu imgenin yerleşmesinde kam/şamanların etkisi, bunların zaman içerisinde İslamiyet’le birlikte evliya imgesine dönüşmelerini de inceleyen yazar; Türklerde yiğitliğin sembolü alplar ve Müslüman Türklerin başlıca alp karakterleri olan Hz. Ali, Ebu Müslim, Danişmend Gazi, Battal Gazi, Abdülkerim Satuk Buğra Han gibi şahsiyetler hakkında bilgi vermiştir.