Amanhor Kumukça

ABDUL-HÜSEYN IBRAHIMOV-KIZLARLI (1890-1962)

Amanhor’un yazarı, Abdul Hüseyin İbrahimov 1890 yılda Dağıstan’ın kuzeyinde yer alan Kızlarkala şehrinde doğmuştur.

Aile fertlerinin kütüphanelerindeki kitapları 13-14 yaşından itibaren okumaya başlamış ve bu kitaplardan etkilenmiştir. Özellikle, Arap ve Fars klasiklerini okumak için duyduğu büyük istek, O’nu Osmanlı Türkçesi, Rus, Arap, Fars ve Kalmuk dillerini genç yaşta çok iyi derecede öğrenmesine ve o dillerde yazılan çok önemli kitaplarla tanışmasına neden olmuştur

1910 yılından itibaren, Kızlar şehrinde “Yaşav (Hayat)” adıyla açılan ve dünyanın yeni ilimlerinden dersler verilen okulda, Türk dillerini öğretmek üzere öğretmenlik yapmış ve 1917 yılından itibaren, Sovyetler Birliğinin kurucu yapıları içinde yer almış ve yaşadığı dönemin halklarına ilişkin pekçok haberi kayıt altına almıştır.

Başlıca serleri; Amanhor – roman, Absiyahkentin tarihi, Tatar Han’ın vilayet tarihi, Şiir mecmua (Türkçe), Nasihat haberler, Kötü gelin ve iyi kaynana, İyi gelin ve kötü kaynana, Serdtse materi (Rusça), Zapisi komissara (Rusça) olarak yayınlanmıştır.

Ata yurdum Kızlar ve diğer şiirlerinin yer aldığı eserleri; Arap, Fars, Türkçe dillerinde yayınlanmıştır.

“Amanhor” yazarın, 1915 yılında Kumukça (Kumuk Türkçesiyle) yazdığı modern anlamda bütün Kafkasya’da yazılan ilk roman olarak kabul edilen önemli bir eseridir. Romanı yazmak için Abdul Hüseyin, halkın kültürünün sözlü kaynaklarından, efsaneler, şiirler, el yazması kitaplardan ve Evliya Çelebinin “Seyahatnamesinden” materyaller toplamıştır. Farsça, Türkçe, Rusça yazılan diğer kitaplardan yararlanmıştır.