ALES tam adı Akademik Personel ve Lisansüstü Eğitimi Sınavı olan, ÖSYM tarafından yılda üç defa 81 ilde düzenlenen, 2 testten ve 100 sorudan oluşan, 150 dakika yani 2,5 saat süren, puan aralığı 50 ve 100 arası olan yükseköğretim kurumlarına lisansüstü öğrenci alımları ile öğretim görevlisi, okutman, araştırma görevlisi, uzman, çevirici ve eğitim öğretim planlamacısı gibi kadrolara yapılacak atamalar için düzenlenen sınavdır.
ALES, lisansüstü eğitim için yurt dışına gönderilecek adayların belirlenmesinde de etkilidir. Matematik, geometri, sayısal mantık, Türkçe ve mantıksal akıl yürütme (sözel mantık) sorularından oluşmaktadır. Sınavda 4 yanlış 1 doğruyu götürmektedir. Sayısal Puanı, Sözel Puanı ve Eşit Ağırlık Puanı olmak üzere 3 puan türüne sahip olan ALES'in puanının geçerlilik süresi 5 yıldır.
ALES’e bir lisans programından mezun olmuş veya olabilecek durumda olan adaylar başvurabilmektedir. 2023 yılında Nisan, Ağustos ve Kasım aylarında yapılacaktır. 2023 yılında ALES'e girmek isteyen adaylar ÖSYM'nin takviminde açıkladı ALES/1 başvuru tarihi 22.02.2023 - 01.03.2023, ALES/2 başvuru tarihi 04.07.2023 - 10.07.2023, ALES/3 başvuru tarihi 29.09.2023 - 09.10.2023 tarihlerinde başvuru işlemlerini gerçekleştirmelidir.
ALES’e hazırlanacak adaylar ilk olarak girmek istedikleri kurumun istediği puan türünü öğrenmelidir ve hedefine uygun sınav türüne çalışmalıdır. Sınavda çıkacak konular öğrenilmelidir ve konu çalışırken bol bol test çözerek öğrenilen bilgiler pekiştirilmelidir. Deneme çözmek önemlidir. Çözülen denemeler ciddiye alınıp zaman tutularak çözülmelidir. Bu sayede soru çözme hızı ölçülmüş olacaktır ve sınav pratiği yapılacaktır.
ALES, uzun paragraf sorularından oluşmaktadır. Başarılı olmak isteyen adaylar hızlı ve doğru bir şekilde paragraf sorusu çözebilmelidir. Bol bol paragraf sorusu çözerek pratik yapmak sınav başarısını artıracaktır. Kişinin kendine uygun yöntemi belirleyerek çalışması gereken Akademik Personel ve Lisansüstü Eğitimi Sınavı’na çalışırken düzenli ve disiplinli olmak başarı için önemlidir.
ALES’e çalışırken dikkat edilmesi gerekenler aşağıda listelenmiştir:
ALES Sözel; Sözcükte Anlam, Cümlede Anlam, Anlatım Biçimleri, Paragraf, Anlatım Bozuklukları; Şifreleme, Şifre Çözümleme, Sözel Akıl Yürütme ve Sözel Zekâya Dayalı Problem Çözme konularından oluşmaktadır. Adaylar ilk olarak girecekleri sınav hakkında bilgi sahibi olmalıdır ve sınavda karşılarına çıkacak konuları öğrenmelidir.
ALES sözel sınavına girecek olan adayların Türkçe konularına ağırlık vererek sınava çalışması gerekmektedir. Konu çalışması hem konu anlatım kitapları hem özel kurs veya ders hem de internet üzerinden izlenecek konu anlatım videoları aracılığıyla yapılabilir. Konu çalışmaya başlamadan önce adaylar kendilerine uygun, gerçekçi bir ders çalışma programı oluşturmalıdır. Düzenli çalışma başarıyı da beraberinde getirmektedir. Konu çalışırken öğrenilen bilgilerin pekiştirilmesi için soru çözülmelidir. Çözülecek sorular sayesinde hem bilgiler pekiştirilecek hem de soru türleri öğrenilecektir. Çıkmış ALES sözel sorularının çözülmesi de adayların başarısını artırmaktadır. ALES sözel çalışırken deneme çözmek de oldukça önemlidir. Akademik Personel ve Lisansüstü Eğitimi Sınavı’nda adaylar için zaman kontrolünde iyi olmak önemlidir. Tıpkı sınavdaymış gibi çözülecek ALES sözel denemeleri sayesinde soru çözme hızı artacak ve eksik olunan konular fark edilecektir.
Akademik Personel ve Lisansüstü Eğitimi Sınavı sözel, uzun paragraf sorularından oluşmaktadır. Bu durum da adayların paragraf konusunda kendilerini geliştirmesini gerektirmektedir. Doğru ve hızlı paragraf sorusu çözebilmek için adayların okuduğunu anlama ve hızlı okuma gibi yeteneklerini geliştirmesi lazımdır. Adayların hızlı okumalarını sağlayacak bazı teknikler vardır. Bu tekniklerden on tanesi aşağıda listelenmiştir:
Yukarıda listelenen hızlı okuma tekniklerinin yanı sıra bir de okuma hızını düşüren bazı davranışlar vardır. Adayların bu davranışları bilmesi ve bu davranışlardan sakınması önemlidir. Okuma hızını düşüren 6 davranış aşağıda listelenmiştir:
Akademik Personel ve Lisansüstü Eğitimi Sınavı sözel çalışacak adayların sınava çalışmaya erken başlaması faydalıdır. Çalışmaya ne kadar erken başlanırsa çalışma dönemi o kadar rahat geçecektir.
ALES Sözel Mantık çalışacak adayların yapmaları gereken ilk şey sınav konularını öğrenmektir. ALES Sözel Mantık; Şifreleme, Şifre Çözümleme, Sözel Akıl Yürütme ve Sözel Zekâya Dayalı Problem Çözme konularından oluşmaktadır. Sınavda çıkacak konuları öğrendikten sonra adayların kendine uygun bir çalışma programı oluşturması lazımdır. Konu çalışırken internet üzerinden konu anlatım videoları izlemek olumlu sonuçlar doğuracaktır.
Akademik Personel ve Lisansüstü Eğitimi Sınavı sözel mantık soruları, adayların düşünme, çözümleme ve değerlendirme becerilerini ölçmektedir. Bu becerileri geliştirmek için düzenli ders çalışmak gerekir. Birçok adayın takıldığı sorular ALES sözel mantık sorularıdır. Sözel mantık alanında önceki yıllarda sorulmuş soruları çözmek fayda sağlayacaktır.
ALES sözel alanda çıkan 50 sorunun 8-10 tanesi sözel mantık sorusudur. Mantıksal değerlendirme becerilerini ölçen bu sorular iyi bir yorum gücü gerektirmektedir. Bu nedenle adayların yorum yapma yeteneklerini geliştirmesi önemlidir.
ALES sözel mantık çalışırken farklı kaynaklardan sorular çözmek, soru çeşitlerine aşina olmayı sağlayacaktır. Konu çalışması bittikten sonra deneme çözmeye ağırlık verilmelidir. Denemeler sınavdaymış gibi ciddiye alınarak çözülmelidir. Çözülen sorularda ve denemelerde doğru-yanlışlar kontrol edilmelidir. Yapılacak bu objektif değerlendirme sonrasında sık hata yapıldığı anlaşılan konulara geri dönülmeli, tekrar edilmelidir. Konu çalışırken kısa notlar tutmak bu geri dönüp çalışma işini kolaylaştıracaktır. Bu nedenler adaylar konu çalıştıkları dönemde kendilerine çalıştıkları konuları özetleyen, önemli yerlerin altını çizen notlar hazırlamalıdır.
Akademik Personel ve Lisansüstü Eğitimi Sınavı sözel mantık çalışacak adayların çalışmaya erken başlamasında fayda vardır. Adaylar ders çalışma ortamını oluşturabilecekleri anda çalışmaya başlamalıdır.
ALES Sözel çalışırken kullanılabilecek güncel 10 kaynak aşağıda listelenmiştir:
ALES sayısal çalışacak adaylar öncelikle sınavı ve sınavda çıkacak konuları öğrenmelidir. ALES Sayısal; Temel Kavramlar, Çözümleme, Bölme ve Bölünebilme Asal Çarpanlar, Ebob-Ekok, Rasyonel Sayılar, Sıralama, Basit Eşitsizlikler, Mutlak Değer, Özdeşlikler ve Çarpanlara Ayırma, Üslü Sayılar, Köklü Sayılar, Denklemler, Oran-Orantı, Sayı ve Kesir Problemleri, Yaş Problemleri, İşçi ve Havuz Problemleri, Hareket Problemleri, Yüzde, Kar-Zarar ve Faiz Problemleri, Karışım Problemleri, Kümeler, İşlem, Saymanın Temel İlkesi ve Olasılık; Doğruda Açılar, Üçgende Açılar, Üçgende Uzunluk ve Alan, Üçgende Açıortay, Kenarortay ve Benzerlik, Dörtgenler, Çember ve Daire, Analitik Geometri, Katı Cisimler; Grafik Yorumlama ve Tablo Okuma, Şekil Yetenek ve Sayı Dizileri ile Mantıksal Muhakeme Problemleri konularından oluşmaktadır.
Akademik Personel ve Lisansüstü Eğitimi Sınavı sayısal çalışan adaylar çalışma döneminde sayısal konulara ağırlık vermelidir; fakat mümkün oldukça sözel alanın konularına da bakmalıdır. Sözel alanda kendilerine zaman kaybettirmeyecek kısa sorulara odaklanmak adaylar için faydalıdır. Akademik Personel ve Lisansüstü Eğitimi Sınavı’na sayısal alandan giren adayların en çok zorlandıkları konular sayısal mantık konularıdır. Çalışma döneminde sayısal mantık konuları iyi anlaşılmalıdır. Bunun için de bu konulara ağırlık verilmelidir.
ALES sayısal çalışırken internetten yardım alınmalıdır. Akademik Personel ve Lisansüstü Eğitimi Sınavı’nda adayların karşısına çıkacak birçok konunun anlatıldığı videolar vardır. Bu videoları izleyerek konu çalışması tamamlanabilir. Sayısalda adayların karşısına çıkan belli soru kalıpları vardır. Bu kalıpların ezberlenmesi sınavda kolaylık sağlayacaktır.
Akademik Personel ve Lisansüstü Eğitimi Sınavı’na girmeden önce aynı sınavdaymış gibi çözülecek ALES sayısal denemeleri, sınav başarı oranını artırmaktadır. Süre tutarak deneme çözmek hem zaman kontrolü sağlamayı kolaylaştıracaktır hem de eksik olunan konuların fark edilmesini sağlayacaktır. Çözülen sorular kontrol edilirken objektif olunmalıdır ve sürekli doğru yapılan sorulara odaklanılmamalıdır. Adayların çalışma sürecinde aile desteği almaları da oldukça önemlidir. Aileleri tarafından maddi ve manevi yönden destek gören adayların çalışma süreçleri daha rahat geçmektedir ve sınav başarı oranları artmaktadır.
Akademik Personel ve Lisansüstü Eğitimi Sınavı sayısal çalışacak adaylar ders çalışabilecekleri ortamı oluşturdukları gibi çalışmaya başlamalıdır. ALES çalışmaya ne kadar erken başlanırsa çalışma dönemi o kadar rahat geçmektedir.
ALES Sayısal çalışırken kullanılabilecek güncel 10 kaynak aşağıda listelenmiştir:
ALES’e çalışmak için önerilen süre en az 3 aydır. Fakat Akademik Personel ve Lisansüstü Eğitimi Sınavı’na hazırlanmak için gereken süre adaydan adaya farklılık göstermektedir. Daha önce Akademik Personel ve Lisansüstü Eğitimi Sınavı’na girmemiş veya hiç çalışmamış olan adayların en az 3 ay çalışması tavsiye edilmektedir. Önceden ALES’e girmiş veya daha önceden bu sınava hazırlanmış olan adaylar için önerilen süre daha kısa olabilmektedir.
ALES’e çalışma süresi kişinin hayat koşullarına göre de değişiklik göstermektedir. Günlük yaşamında ders çalışmaya uzun zaman ayırabilecek olan adayların çalışma süresi daha kısadır. Fakat işe gitmesi gereken veya herhangi bir nedenden ötürü her gün uzun saatler ders çalışamayan adayların konuları bitirme süresi uzamaktadır. Bu gibi durumlarda aday kendine uygun, gerçekçi bir çalışma programı oluşturmalıdır ve bu programa uymaya özen göstererek disiplinli bir çalışma dönemi geçirmelidir.
ALES’e hazırlanırken günde kaç soru çözüleceği kişiden kişiye değişiklik göstermektedir. Her aday çözeceği soru sayısını kendi bilgi birikimi, sınava girme amacı, hedeflediği puan türü ve soru çözmeye ayırabileceği süreye göre belirlemelidir.
Akademik Personel ve Lisansüstü Eğitimi Sınavı’na hazırlanırken hedeflenen puan türüne uygun alandaki soruları çözmeye ağırlık verilmelidir. Yani sayısal alandan sınava girecek adaylar sayısal konuların sorularını çözmeye ağırlık vermelidir, sözel alandan sınava girecek adaylar da sözel konuların sorularını çözmeye ağırlık vermelidir ve eşit ağırlık alanından sınava girecek olan adaylar hem sözel hem de eşit ağırlık konularından soru çözmelidir.
ALES’te adayların karşısına çıkan toplam soru sayısı 100’dür. 50 sözel ve 50 sayısal sorudan oluşan Akademik Personel ve Lisansüstü Eğitimi Sınavı’na hazırlanmak için çözülen soru sayısının sınavda çıkacak soru sayısından az olmaması önerilmektedir. Adayların ALES’ten iyi bir sonuç elde edebilmesi için sınavın yaklaştığı dönemde ALES’e uygun denemeleri süre tutarak çözmesi tavsiye edilmektedir. Yani adayların sınavın yaklaştığı dönemde 100 sorudan oluşan denemeleri sınav süresi olan 150 dakika içinde çözmeye çalışması lazımdır.
Çok soru çözmek farklı soru tarzlarını öğrenmeyi sağlamaktadır. Fakat çok soru çözmek tek başına başarı getiren bir yöntem değildir. Çözülecek soru sayısı kadar çözülen soruların kalitesi de önemlidir. Adayların kaliteli, sınava uygun soruların bulunduğu kaynaklardan kendilerinin ihtiyacına uygun sayıda soru çözmesi gerekmektedir.
ALES’e çalışırken çıkmış soruları çözmek gerekmektedir. Uzmanlar, ALES'e girecek adaylara sınav öncesinde ALES çıkmış sınav sorularını çözmelerini önermektedir. Çıkmış soruları çözmek uzun yıllardır yapılan Akademik Personel ve Lisansüstü Eğitimi Sınavı'nın soru tekniklerini öğrenmeyi, doğru bir ALES stratejisi oluşturmayı ve sınav stresini azaltmayı sağlamaktadır. Akademik Personel ve Lisansüstü Eğitimi Sınavı çıkmış soruları çözen adaylar ALES soru tiplerini öğrendikleri için sınav anında nasıl bir yol izleyeceğini önceden belirleyebilmektedir. ÖSYM'nin sınav temposuna uygun ders çalışmayı da sağlayan ALES çıkmış sorular çözmek adayların yarar gördüğü bir yöntemdir. ALES’te çıkmış sorulara hem ÖSYM'nin internet sitesi üzerinden ulaşmak, hem de basılmış çeşitli kaynaklardan ulaşmak mümkündür. ALES çıkmış soruları içeren 2 kaynak aşağıda listelenmiştir:
ALES yani Akademik Personel ve Lisansüstü Eğitimi Sınavı, uzun paragraf sorularından oluşan bir sınav olduğu için ALES öğrencileri kitap okumalıdır. Kitap okumak okuduğunu anlama, hızlı okuma, mantık ve muhakeme yeteneklerini geliştirme, hafızayı güçlendirme, dil bilgisini artırma ve yorum konusunda başarılı olmayı sağlamaktadır. Tüm bu faydalar da ALES’e giren adayların sınav sonuçlarını olumlu yönde etkilemektedir. ALES öğrencilerinin okuyabileceği 3 kitap aşağıda listelenmiştir:
