Aka Gündüz Kimdir?
23 Şubat 2023

Aka Gündüz Kimdir?

Aka Gündüz ya da Enis Avni Akagündüz (1885, Manastır - 8 Kasım 1958, Ankara); şiir, tiyatro, hikaye, roman, mizah, hiciv gibi birçok edebi türde toplam 40’tan fazla eseri bulunan Türk şair, hikaye yazarı, roman yazarı, tiyatro yazarı, gazeteci ve siyasetçidir.

Aka Gündüz'ün biyografisi incelendiğinde eğitim hayatına Serez'deki İncili Mektep'te başladığı, Selanik'te devam ettiği ve Selanik Askeri Rüştiyesi'ne gittiği görülmektedir. Selanik'ten sonra İstanbul'a giden yazar önce Galatasaray Sultanisi'ne kaydolmuş bir süre sonra da Askeri Baytar Rüştiyesi'ne geçmiştir.  Askerî Baytar Rüştiyesi’nden 1896 yılında mezun olmuştur. Ardından Edirne Askeri İdadisi’ne ve Harbiye'ye devam etmiştir. Fakat Gündüz, Harbiye ikinci sınıfta siyasete karışması ve sağlık sorunları yaşaması nedeniyle okuldan ayrılmıştır. Eğitimine Paris’te devam etmeye çalışmış fakat tamamlayamadan yurda dönmüştür.

Aka Gündüz, edebiyat hayatına şiir yazarak başlamıştır. Fakat sonrasında birçok edebi türde eser kaleme almıştır. Yazarın kitapları Çağlayan Yayınevi, Toker Yayınları ve Elips Kitap gibi birçok yayınevi tarafından yayımlanmıştır. Aka Gündüz'ün yaşam özeti incelendiğinde edebiyatımızda en çok romancı kimliğiyle tanındığı görülmektedir. Eserlerinde topluma faydalı olmayı ön planda tutmuştur. Birçok gazete ve dergide şiir ve yazı kaleme almıştır. Bu yazılarında "Muallim, Serkengebin Efendi, Enis Avni ve Enis Saffet" gibi takma isimler de kullanmıştır.

Aka Gündüz Eserleri Nelerdir?     

Aka Gündüz’ün 45 adet eseri aşağıda listelenmiştir:

  • Aysel
  • Bebek
  • Yaldız
  • Bozgun
  • Sansaros
  • Eğer Aşk
  • Üvey Ana
  • Giderayak
  • Yayla Kızı
  • Türk Kalbi
  • Yazı Kitabı
  • Çapkın Kız
  • Tank-Tango
  • Aşkın Temizi
  • Köy Muallimi
  • Mavi Yıldırım 
  • Meçhul Asker
  • Yarım Osman
  • Odun Kokusu
  • Türk Duygusu
  • Yarım Türkler
  • Türkün Kitabı
  • Dikmen Yıldızı
  • Muhterem Katil
  • Onların Romanı
  • Zekeriya Sofrası
  • Çapraz Delikanlı
  • Beyaz Kahraman
  • Üç Kızın Hikâyesi  
  • Mezar Kazıyıcıları
  • Yılmazların İkizleri
  • İki Süngü Arasında
  • Hayattan Hikâyeler
  • Bu Toprağın Kızları
  • Demirel’in Hikâyeleri
  • Gazi Çocukları İçin-1
  • Gazi Çocukları İçin-2
  • Gazi Çocukları İçin-3
  • Gazi’nin Gizli Ordusu
  • Bir Şoförün Gizli Defteri
  • Ben Öldürmedim Kokain
  • Katırcıoğlu, Avcı Sultan Mehmet Devrinde
  • Gazi Muhtar Paşa Hazretlerine Açık Mektup, Zenginler Cetveli: 1
  • Ebu Hatırat Sait Paşa Hazretlerine Açık Mektup, Zenginler Cetveli:2
  • Can Damarlarımıza Dair İkinci Tedkik: Kırk Milyon Liramızı Çalıyorlar! (Milli ve İktisadi Tetkikler)

Aka Gündüz'ün İlk Eseri Nedir?   

Aka Gündüz'ün ilk kitabı 1911 yılında yayımlanan "Türk Kalbi"dir.

Aka Gündüz'ün Kaç Tane Eseri Vardır?        

Aka Gündüz’ün 40’tan fazla eseri vardır.

Aka Gündüz Şiirleri    

Aka Gündüz’ün 2 şiir kitabı aşağıda listelenmiştir:

  • Bozgun: Eser “Balkan Günleri”, “Birkaç Mersiye”, “Mukaddesat” ve “Milli Türküler” başlıklı dört bölümden oluşmaktadır. Toplam 52 şiir içermektedir. Şiirlerin tamamı hece ölçüsü ile kaleme alınmıştır.
  • Çocuk Kitabı: Aka Gündüz’ün çocuklar için kaleme aldığı 26 şiirden oluşmaktadır.

Aka Gündüz’ün en ünlü şiirlerinden üçü aşağıda verilmiştir:

ANADOLU

Kuvvetlidir Türkün kolu,

Doğruluktan her bir yolu,

Baştan başa Türkle dolu,

Anadolu, Anadolu...

Türk çocuğu küçük yaştan,

Ekmeğin! Söker taştan.

Kurtulmuştur yeni baştan,

Anadolu, Anadolu...

Çalışmanın vardır tadı,

Tembelliğe alışmadı,

Türk cennetinin bir adı:

Anadolu, Anadolu...

“Anadolu” şiiri 8’li hece ölçüsü ile yazılmıştır. Çocuklara uygun bir dille kaleme alınmış, eğitici nitelikler taşıyan bir eserdir.

İLKBAHAR VE ÇOCUKLAR

Yağmur geçti kar geçti...

Soğuk rüzgarlar geçti,

Güneşli bahçelerden

Güzel çocuklar geçti.

Meliyor kuzucuklar,

Seviniyor çocuklar,

Ağaçlar dallar taktı

Bin bir renkli boncuklar

Taze hayattır bahar

Neş'e, ziya, renk taşar;

Gezdirin, eğlendirin

Gürbüz olsun yavrular.

Meltemler ese ese

Hayat verir herkese,

Civciv bile kapanmaz

Bu mevsimde kümese

...

“İlkbahar ve Çocuklar” şiiri 7’li hece ölçüsü ile kaleme alınmıştır. Aka Gündüz’ün çocuklar için yazdığı şiirlerdendir. Eğitici ve eğlenceli özellikler taşıyan bir eserdir.

BOZGUN

Müslümanı, Türk’ü düşman sürümüş

"Altındağ" üstünü duman bürümüş

Ruhlarla melekler ufka yürümüş;

Başını çevirip bakan kalmamış,

Tanrı korkusunu duyan kalmamış;

Ağla, gözüm ağla! Hicran yaraşır,

Vatansız erkeğe, zindan yaraşır!

"Hak güneşi" midir karşımda batan?

Nazlı ninem midir yerlerde yatan?

"Sen misin sen misin ey garip vatan?"

İllere satılmış ırzın, yaşmağın,

Harap edilmiş hep otağın, bağın,

Ağla, gözüm, ağla! Hicran yaraşır,

Erkeksiz vatana düşman yaraşır,

Ey öksüz ocağım! Zavallı ana!

Kıydılar mı sana? Kıymadan cana...

Kara mı sürüldü eski bir şana?

Rabbin mekânına sanem asılmış,

Bembeyaz alnına neler yazılmış!

Ağla, gözüm, ağla! Figan yaraşır

Kaygısız imana hüsran yaraşır!

“Bozgun” şiiri 11’li hece ölçüsü ile kaleme alınmıştır. Dönemin dil anlayışına uygun olarak sade bir dille yazılmıştır. Balkan Savaşları'nın acısını dile getiren bir eserdir.

Aka Gündüz Kaç Tane Şiir Yazmıştır?  

Aka Gündüz 50’den fazla şiir yazmıştır.

Aka Gündüz En İyi Şiiri Hangisidir?     

Aka Gündüz’ün en ünlü şiiri “Bozgun”dur.

Aka Gündüz İlk Şiiri Hangisidir?

Aka Gündüz'ün ilk şiiri 28 Mart 1901 tarihinde Mecmua-i Edebiyye’de yayımlanan "Pembe Gül" isimli şiiridir. Şair bu şiirini tarih öğretmeni Hüseyin Haşim'in teşvikiyle kaleme almıştır.

Aka Gündüz Şiirlerinin Özellikleri Nelerdir?  

Aka Gündüz, ilk şiirlerinde Servet-i Fünun şairlerinden etkilenmiştir. Fakat bu etki kısa sürmüştür. Yeni Lisan hareketiyle birlikte sade bir Türkçeyle şiirler yazmaya başlamıştır. İlhamını Trablus ve Balkan savaşlarından alan bu şiirlerde sıkça işlenen konulardan bazıları şunlardır: vatan sevgisi, turan/ülkü, Balkanlar/Rumeli, düşmanlık, intikam duygusu, askerlik, kahramanlık, şehitlik, ahlak, namus, ırk, doğal ve kültürel zenginlikler.

Aka Gündüz, Cumhuriyetin ilanından sonra çocuk şiirlerine ağırlık vermiştir. Bu şiirler eğitici eserlerdir. Aka Gündüz’ün çocuk şiirlerinde sıkça işlediği konulardan bazıları şunlardır: Atatürk sevgisi, vatan sevgisi, Türklük bilinci, temizlik ve çalışma.

Aka Gündüz Şiirleri Hangi Türdedir?   

Aka Gündüz, şiirlerini yazarken tek bir türe bağlı kalmamıştır.

Aka Gündüz'ün Şiir Anlayışı Nedir?      

Aka Gündüz, tek bir şiir anlayışına bağlı kalmamıştır. Döneminin siyasal, sosyal ve kültürel gelişmelerinden etkilenen bir şair olarak şiirleri şekil, içerik ve üslup yönünden değişiklik yaşamıştır.

Aka Gündüz Şiirlerinde Hangi Ölçüyü Kullanmıştır?         

Aka Gündüz, ilk şiirlerinde aruz ölçüsü kullanmış olsa da Yeni Lisan hareketinin etkisiyle hece ile şiir yazmaya başlamış ve hece ölçüsünü kullanmaya devam etmiştir.

Aka Gündüz Şiirlerinde Hangi Kafiyeyi Kullanmıştır?     

Aka Gündüz şiirlerinde yarım, tam ve zengin gibi birçok kafiye çeşidini kullanmıştır.

Aka Gündüz Şiirleri Nerelerde Yayımlanmıştır?      

Aka Gündüz’ün şiirlerinin yayımlandığı süreli yayınların bir kısmı aşağıda listelenmiştir:

  • Türk Yurdu
  • Kadın Dergisi
  • Bağçe Dergisi
  • Genç Kalemler Dergisi
  • Çocuk Bahçesi Dergisi
  • Mecmua-i Edebiyye Dergisi

Aka Gündüz Romanları       

Aka Gündüz’ün roman türünde 22 adet eseri aşağıda listelenmiştir:

  • Kurbağacık: İlk kez 1919 yılında yayımlanmıştır ve Aka Gündüz’ün roman türündeki ilk eseridir. Kitapta, zengin bir ağa kızı ile fakir bir delikanlının aşkı konu edilmiştir. Aşkları için mücadele eden gençlerin mutlu sona ulaşabileceği düşüncesi işlenmiştir.
  • Yaldız: Sevginin gerçek derecesinin yaşanılan zorluklar sonrasında anlaşılabileceğini anlatan bir romandır.
  • Bebek: Romanda İran’a hayran olan bir gencin doktor olduktan sonra İran’da görev yapması, burada yaptığı evliliğin Osmanlı Devleti’nin kanunlarına aykırı olması sebebiyle sürgün edilmesi ve sürgünden sonra çocuğunu bulmaya çalışması anlatılmaktadır.
  • Eğer Aşk: Yaşlı bir gazetecinin geçmişteki aşklarını ve iç dünyasındaki çatışmaları anlatan bir romandır.
  • Üvey Ana: Romanda idealist bir genç kızın önce eğitim verdiği sonra da üvey annelik yaptığı bir kızı hastalığından kurtarmak için çabalaması; fakat bu çabanın yanlış anlaşılması ve genç kızın bu nedenle yaşadığı hüzünlü son anlatılmaktadır. Kitap 1971 yılında aynı isimle, Ülkü Erakalın'ın yönetmenliğinde sinemaya uyarlanmıştır. Filmin başrollerinde Zeynep Aksu ve Sadri Alışık yer almıştır.
  • Zekeriyya Sofrası: Gösteriş meraklısı insanların kötü bir son yaşayacaklarını anlatan bir romandır.
  • Sansaros: Birinci Dünya Savaşı yıllarında Darüleytam’da (yetimhane) kalan bir çocuğun uğradığı iftira sonucu yaşadığı psikolojik sorunları anlatan bir eserdir.
  • Giderayak: Ünlü bir roman yazarının 55 yaşından sonra yaşadığı karşılıksız aşkı ve bu aşk yüzünden yaşadıklarını anlatan bir eserdir.
  • Yayla Kızı: Babası Milli Mücadele’de şehit olan bir köylü kızının çalışmak için gittiği şehirde başına gelenlerin anlatıldığı bir romandır. Kitap, 1974 yılında Ertem Göreç'in yönetmenliğinde sinemaya uyarlanmıştır. Filmin başrolünce Zeynep Değirmencioğlu yer almıştır.
  • Tank-Tango: Yoksulluk içinde yaşayan genç bir kızın, evliliği ve evlendiği gençle beraber Millî Mücadele’ye katılmak için Anadolu'ya gitmesini anlatan bir romandır.
  • Çapkın Kız: Aka Gündüz'ün toplum tarafından tam tersi bilinmesine rağmen gerçekte ahlaki değerlere bağlı kimsesiz genç bir kızın mücadelesini anlatan eseridir.
  • Aşkın Temizi: İstanbul’da tıp okuduktan sonra doğduğu kasabaya dönen bir gencin sözlüsü ile evlenmek istemesi ve sonrasında kızın babasının çıkardığı zorluklar karşısında mücadele etmesini anlatan bir romandır.
  • Odun Kokusu: Romanda küçük yaşta annesini kaybeden bir kızın babası tarafından rızası dışında zengin biriyle evlendirilmesi sonrasında kocasını aldatması ve kötü yola düşmesi anlatılmaktadır.
  • Dikmen Yıldızı: Sevgilisi Kurtuluş Savaşı'nda şehit olan bir kadının önce akli dengesini yitirmesi ardından da sevdiklerinin desteğiyle iyileşmesini anlatan bir eserdir. Kitap 1962 yılında aynı isimle ve Asaf Tengiz'in yönetmenliğinde filme uyarlanmıştır.
  • Onların Romanı: Aka Gündüz’ün ahlaki değerlere sahip olmayan kişilerin kendine yapılan iyiliklerin kıymetini anlayamadıklarını anlatan romanıdır.
  • Çapraz Delikanlı: Dürüst ve yakışıklı bir gencin kadınlar tarafından ilgi çekmesi nedeniyle kıskançlığa uğramasını, dışlanmasını anlatan bir eserdir.
  • Mezar Kazıcıları: Aka Gündüz’ün geçimini mezar kazıcılığından sağlayan yaşlı bir adamın, yanına alıp yetiştirdiği ve güvendiği kişinin ihanetine uğraması ve ailesinin dağılmasını anlatan romanıdır.
  • İki Süngü Arasında: Kimsesiz bir genç kızın uğradığı iftira yüzünden yaşadığı zorlukları ve hayata tutunmak için verdiği mücadeleyi anlatan bir romandır. Kitap aynı isimle1952 yılında Şadan Kamil'in yönetmenliğinde sinemaya uyarlanmıştır.
  • Bir Şoförün Gizli Defteri: Kibirli bir paşa kızının şoför olan bir gencin aşkını kendisine layık görmemesi, hayatının kötüye sürüklenişi ve reddedilen gencin aşkı uğruna yaptığı fedakârlıkları anlatan bir eserdir. Kitap 1958 yılında Atıf Yılmaz, 1967 yılında ise Süreyya Duru ve Remzi Jöntürk yönetmenliğinde sinemaya uyarlanmıştır.
  • Ben Öldürmedim-Kokain: Bir yazarın sevdiği kadının geçmişini öğrenmeye çalışırken kadının ölümüne neden olmasını anlatan bir eserdir.
  • Üç Kızın Hikâyesi (Nemide Ali’yle beraber): Ailelerinden yeterli sevgi alamamış, baskı altında yaşayan genç kızların mutsuz olduklarını ve kötü yola düşebileceklerini anlatan bir eserdir. Kitap, 1959 yılında aynı isimle, Orhan Elmas yönetmenliğinde sinemaya uyarlanmıştır.
  • Bir Kızın Masal: İlk kez 1954 yılında yayımlanmıştır ve Aka Gündüz’ün son romanıdır.

Aka Gündüz Hikayeleri        

Aka Gündüz’ün hikaye türünden 11 adet eseri aşağıda listelenmiştir:

  • Türk Kalbi: 1911 yılında yayımlanmıştır. Aka Gündüz’ün "Türk Kalbi", "Ültimatom", "Haber", "Trablusgarb", "Bombardıman", "Cennet Kapısı", "Şukka-i Senaveri", "İki Bayram", "Kayıkçı", "Ukkaş Bin Mansur", "Ali Fizani", "Burak Reis", "Yolda", "Atanaş’ın Üç Günü", "Yumurcak", "Mahkemede" ve  "En Büyük Cinayet" isimlerini taşıyan ilk hikâyelerinden oluşmaktadır.
  • Türk'ün Kitabı: Aka Gündüz’ün yayımlanan ikinci hikaye kitabıdır. Eserde "Barut Kokusu”, "Üçüncü Yüzbaşı", "Sulh Mürekkebi", "Ramazan Hoca", "Rüzgârın Sırrı", "İki Tarih", "Acu Mehmet", "Piç", "Sulhun Ağzı", "Hakikatin Hikâyesi" ve  "Paşa Kadını" isimlerini taşıyan hikâyeler yer almaktadır. Kitapta bu hikayeler dışında hitabe ve şiirler de vardır.
  • Zifaf Hatırası: Uzun hikaye türündedir. Bir genç kızın istemediği bir adamla evlenmemek için verdiği mücadeleyi anlatmaktadır.
  • Meçhul Asker: Yazarın Cumhuriyet sonrasında yazdığı "Meçhul Asker",  "Öküzden Teyyare", "Cephane Treni", "Sarı Doktor", "Tehlikeye Hücum", "Su Ekmek Muharebesi", "Tarihin Sırrı", "Armut", "Gizli Kuvvet", "A. E. G. Behçet", "Ordunun Gözü", "Askerin Çantası", "İsyan", "İlk Teyyare", "Ana Sözü", "İstanbul Hanımı", "Salim İnebolu", "Pirinç Kama", "Ahmet Ata" ve “Topal Ayşe" isimli hikayelerini içermektedir.
  • Odalığın Defteri: Uzun hikaye türünde bir eserdir. Fransız yazar Octave Mirbeau’dan çevrilmiştir. Para karşılığında evlendirilen genç bir kızın başından geçen acı olayların anlatıldığı bir eserdir.
  • Hayattan Hikâyeler: Yazarın sürgün yıllarına ait "Katmerli Ahmet Efendi’nin Hikâyesi", "Silikzade’nin Hikâyesi", "Hatır İçin Öldürülenin Hikâyesi", "Yürü Ya Kulumun Hikâyesi", "Hafız Efendi’nin Mebusluk Hikâyesi", "Almanak Bey’in Hikâyesi", "Küçük Sıhhıye Memurunun Hikâyesi", "Sinemacı Hayret Efendi’nin Hikâyesi", "Sebatsız Sabit Efendi’nin Hikâyesi", "Sansar Ali’nin Hikâyesi", "Peltezade Şapiroğrafın Hikâyesi", "Gazetelerin ve Gazeteciliğin Hikâyesi" ve  "Dertli Müstehliğin Kendi Hikâyesi" başlıklarını taşıyan on üç hikayesinden oluşan eseridir.
  • Bu Toprağın Kızları: İstekleri dışında kötü yola düşmüş dört kızın hikayesini anlatan birbirinden bağımsız dört uzun hikayeden oluşan bir kitaptır.
  • Demirel’in Hikâyeleri: Aka Gündüz’ün Cumhuriyet sonrasında kaleme aldığı çocuk hikayelerinden oluşmaktadır. Kitapta yer alan hikayeler şunlardır: "Demirel’in Çifte Avı", "Yüzden Bir Eksik", "Vistül’e Doğru", "Makedonya Sucuğu" ve "İstanbul’un İşgali"
  • Gazi’nin Gizli Ordusu: Yazar’ın Cumhuriyet sonrasında yazdığı çocuk hikayelerini içeren kitaplarındandır. Eserde şu hikayeler yer almaktadır: "Gazi'nin Gizli Ordusu", "Sus!", "Aslan Aga", "Giritli Cafer", "Bir İbrik Gaz", "Manda Planı", "Çoban Ali", "Niyetle Akıbet", "Bir Çocuğun Hikâyesi", "Bir Şehit Anası Diyor ki" ve  "Kırık Saatin Hikâyesi"
  • Katırcıoğlu Avcı Sultan Mehmet Devrinde: Bir uzun hikayedir. Eserde, 3. Mehmet döneminde bir eşkıya yüzünden Anadolu halkının yaşadığı korku ve huzursuzluk konu edilmiştir.

Aka Gündüz Oyunları

Aka Gündüz’ün tiyatro türünde 12 adet eseri aşağıda listelenmiştir:

  • Beyaz Kahraman: Tek perdeden oluşmaktadır. Eğitim amacıyla yazılmıştır.
  • Köy Muallimi: Tek perdeden oluşan bir eserdir. Aka Gündüz’ün eğitim amacıyla yazdığı piyeslerdendir. İdealist bir köy öğretmeninin köy ve köylüye katkıları anlatılmıştır.
  • Yılmazlar’ın İkizler: İki perdeden oluşan bir eserdir. Eğitim amacıyla yazılmıştır. Çalışkan insanların tüm zorluklara rağmen başarıya ulaşacağını anlatmaktadır.
  • Yarım Osman: Cumhuriyetin 10. yıl dönümü nedeniyle yazılmıştır. Üç perdelik bir eserdir. İşgal yıllarında Anadolu insanın yaşadığı zorluklar, Millî Mücadele'ye inançları ve Cumhuriyetin ilanının getirdiği mutluluğu anlatan bir piyestir.
  • Yarım Türkler: Üç perdeden oluşan bir eserdir. Türk milliyetçiliği fikrini işleyen bir oyundur.
  • Mavi Yıldırım: Dört perdelik bir oyundur. Türk milletinin bağımsızlık uğruna hiçbir fedakârlıktan kaçmayan, güçlü bir millet olduğunu anlatan bir eserdir.
  • O Bir Devirdi: Cumhuriyetin 15. yıl dönümü için yazılmıştır. Dört perdeden oluşmaktadır. Milli Mücadele döneminde Anadolu'da öğretmenlik yapan beş idealist öğretmenin Millî Mücadele karşıtı kişilere karşı mücadelesini anlatan bir oyundur.
  • Muhterem Katil: Yazarın yayımlanan ilk tiyatro eseridir. 3 perdeden oluşmaktadır. Oyunda, vatanı için savaşan bir gencin bu uğurdaki mücadelesi anlatılmıştır.
  • Gazi Çocukları İçin – 1: Aka Gündüz'ün çocuklara yerli malı ve tasarruf bilinci aşılamak için yazdığı üç kitaplık serinin ilkidir. "Monolog", "Kumpara" ve" Mallar Meydanda!" isimli üç oyundan oluşan bir eserdir.
  • Gazi Çocukları İçin – 2: Yazarın çocukları bilinçlendirmek için yazdığı üç kitaplık serinin ikincisidir. "Satıcı Değil", "Nah Kafa", "Yemişlerin Türküsü", "Şık Şık Eden Nedir?", "Arılar" ve "Satıcılar"  isimli 6 oyundan oluşmaktadır.
  • Gazi Çocukları İçin – 3: Aka Gündüz’ün çocukları eğitmek için yazdığı 3 kitaplık serinin son eseridir. "Türk Şekerleri", "Oyun İçinde Oyun", "Kümes Oyunu", "Çiftçiler" ve "Ökonomik Alfabe" isimli 5 oyundan oluşmaktadır.

Aka Gündüz Hangi Dönem Yazarıdır?  

Aka Gündüz, Meşrutiyet ve Cumhuriyet Dönemi yazarıdır.

Aka Gündüz Sanat Anlayışı Nedir?       

Aka Gündüz, halka yararlı olmak amacıyla eserler kaleme alan, sanat toplum içindir anlayışına sahip yazarlardandır.

Aka Gündüz Hangi Edebi Akımdan Etkilenmiştir?

Aka Gündüz, Milli Edebiyat akımından etkilenmiştir. Milli Edebiyat akımı 2. Meşrutiyet ile Cumhuriyet’in ilk yılları arasında faaliyet göstermiş bir akımdır. Batı taklitçiliğinden uzak, milli konulara değinen modern ve milli bir edebiyat oluşturmayı amaçlamaktadır. Milli Edebiyat akımına dâhil olmuş yazar ve şairler aşağıda listelenmiştir:

Aka Gündüz'ün Edebiyat İçin Önemi Nedir?

Aka Gündüz üretken kalemiyle birçok edebi türde eser vermesi ve bu eserlerle toplumsal sorunlara çözüm önerileri sunması, yaşadığı coğrafyaya hizmet etmesiyle edebiyatımızda önemli bir yere sahip olmuştur.

Aka Gündüz'ün Eserleri Nerelerde Yayımlanmıştır?         

Aka Gündüz’ün eserleri Çağlayan Yayınevi, Toker Yayınları ve Elips Kitap gibi birçok yayınevi tarafından yayımlanmıştır. Aka Gündüz’ün eserlerinin yayımlandığı gazete ve dergiler ise aşağıda listelenmiştir:

  • Türk Sözü
  • Türk Yurdu
  • Alay Dergisi
  • Halka Doğru
  • İrade-i Milliye
  • İleri Gazetesi
  • Kadın Dergisi
  • Bağçe Dergisi
  • Genç Kalemler
  • Tanin Gazetesi
  • Yedigün Dergisi
  • Âhenk Gazetesi
  • Zaman Gazetesi
  • Hizmet Gazetesi
  • Hakimiyeti Milliye
  • Karagöz Gazetesi
  • Hak Yolu Gazetesi
  • Mecmûa-i Edebiyye
  • Tercüman Gazetesi
  • Anadolu’da Yeni Gün
  • Çocuk Bahçesi Dergisi
  • Adana Vilâyet Gazetesi
  • Anadolu’da Peyâm-ı Sabah

Aka Gündüz'ün Yazarlık Dışındaki Kariyeri  

Aka Gündüz, eğitim için gittiği Paris'te iki buçuk yıl kaldıktan sonra İstanbul'a gönmüş ve Hariciye Gümrüğüne tayin edilmiştir. Fakat bu işi kısa sürmüştür. Yazar 1910 yılında siyasi nedenlerden Selânik'e sürgün edilmiştir. 31 Mart Olayı üzerine Hareket Ordusu’na katılmış ve İstanbul’a dönmüştür. 31 Mart Olayı’ndan sonra Adana'da Ermeni ayaklanması yaşanmıştır. Olaylar üzerine Bahriye nâzırı Cemal Paşa oraya vali tayin edilmiştir. Aka Gündüz de Paşa’nın maiyetinde Adana vilâyet meclisi başkâtipliğinde bulunmuştur. Milli Mücadele’yi destekleyen Gündüz, basın ve yayın faaliyetlerinde bulunmuş, 1932-1946 Dönemi Ankara milletvekilliği yapmıştır.

Aka Gündüz'ün Siyasi Görüşleri   

Aka Gündüz, hem kalemi hem de faaliyetleriyle Türkçülük hareketini desteklemiştir.

Aka Gündüz'ün Siyasi Hayatı       

Aka Gündüz, henüz Harbiye 2. sınıf öğrencisiyken siyasete karışmış ve Divanı Harb Heyeti tarafından yargılanmıştır. Paris'teki eğitim yıllarından sonra İstanbul'a döndüğünde İttihat ve Terakki Cemiyeti’ne üye olmuştur. Yaşamı boyunca çeşitli siyasi faaliyetlere katılan yazar, birçok kez sürgün edilmiş ve mahkemelerde yargılanmıştır.

Aka Gündüz, Milli Mücadele'ye hizmet eden yazarlardandır. Basın ve yayın faaliyetlerinde bulunmuş, Milli Mücadele'yi destekleyen, Türk insanının azmini artıran yazılar yazmıştır. Cumhuriyet’in ilanından sonra da 1932-1946 Dönemi Ankara milletvekilliği yapmıştır.

Aka Gündüz Sözleri    

Aka Gündüz’ün eserlerinden alınmış 10 alıntı aşağıda listelenmiştir:

  • Sevmek başlı başına saadettir.
  • Ağla bülbül çok zehir var dilinde / Türk kalmamış koca Urum ilinde
  • Milli hamle, milli mücadele mazlum bir milletin kaynayan benliğinden taşmıştır.
  • Oynamaya alışmalı / Ders zamanı çalışmalı/ Kalpte ferah, kolda kuvvet/ Bunu ister Cumhuriyet.
  • Görçeklere gider bu iz / Türkçe konuş, Türkçe yaz çiz / Türkçe uyu Türkçe uyan / Bu dil güzel, bu dil temiz
  • Ben edebiyatta, sanatta, hayatın bütün işlerinde halka faydalı olmak fikrine inanmışlardanım.
  • Türk çocukları! Türk çocukları! / Gözler ileri! Başlar yukarı! / Yarınki hayat yurt ufukları. / Her şey sizindir Türk çocukları!
  • Halkın hamlesi hakkın hamlesidir.
  • Halkın kaybetmediğim sevgisi ile dökeceğim ter, hayatımın ebedi mükâfatı olacak.
  • Ruh bir aynadır, bulandıkça tebessüm denilen süngerle silinir, parlatılır. Bir kalpten hicran ve kan taştığı zaman onu silen, kurutan, cilâlandıran tebessümdür. Tebessümün sahtesinde, acısında, zehirlisinde bile, üzüntüye tokat atan bir kudret vardır.

Aka Gündüz Nerelidir?           

Aka Gündüz baba tarafından Rizelidir. Anne tarafından da Sapancalıdır.

Aka Gündüz'ün Babası Kimdir?  

Aka Gündüz'ün babası Binbaşı Kadri Bey'dir. Kadri Bey’in yaşamı hakkında detaylı bilgi bulunmamaktadır.

Aka Gündüz Çocukluğu Nasıldır?         

Aka Gündüz, Binbaşı Kadri Bey ve Melek Hanım'ın çocuğu olarak 1885'te Manastır'a bağlı Alasonya ile Katerina arasındaki bir dağ köyünde dünyaya gelmiştir. (Doğum yeri ve tarihi hakkında farklı bilgiler de vardır.) Annesi Melek Hanım kültürlü, birkaç dil bilen bir kadındır. Fakat yazar annesinin bu birikiminden fazla faydalanamamıştır. Küçük yaşta annesini verem nedeniyle kaybetmiştir. Annesinin vefatından sonra bir süre babası tarafından tutulan Fransız mürebbiye tarafından büyütülmüştür. Ardından babası tekrar evlenmiş ve bu mürebbiye evden ayrılmıştır. Aka Gündüz, üvey annesi ile anlaşamamıştır. Bu nedenle çocukluk yıllarına dair olumsuz anıları vardır.

Aka Gündüz Eğitim Hayatı Nasıldır?    

Aka Gündüz, eğitim hayatına Serez'deki İncili Mektep'te başlamıştır. Türklük bilincini kazanmaya başladığı bu okulun ardından eğitimine Selanik'te devam etmiş ve Selanik Askeri Rüştiyesi'ne gitmiştir. Yazar, üvey annesi okumasını istemeyince kaçıp İstanbul'a gitmiş ve amcasının evine yerleşmiştir. Önce Galatasaray Sultanisi'ne kaydolmuş bir süre sonra Askeri Baytar Rüştiyesi'ne geçmiştir. Aka Gündüz bu okulda Ömer Seyfettin ile tanışmış ve yakın arkadaş olmuştur. Askerî Baytar Rüştiyesi’nden 1896 yılında mezun olmuştur.

Aka Gündüz, eğitimine Ömer Seyfettin ile beraber Edirne Askeri İdadisi’nde devam etmiştir. Mezun olduktan sonra Harbiye’ye devam eden yazar, ikinci sınıfta siyasete karışmıştır. Mahkemede yargılanan Gündüz, mahkemede serbest bırakılsa da sağlık sorunları yaşamış ve bu okuldan ayrılmıştır. Güzel sanatlar ve hukuk eğitimi için Paris’e gitmiş fakat eğitimini tamamlamadan yurda dönmüştür.

Aka Gündüz Edebi Kişiliği Nasıldır?     

Aka Gündüz, edebiyat yaşamına şiirle girmiştir; fakat tiyatro, hikaye, roman, mizah, hiciv gibi birçok edebi türde de eserler kaleme almış üretken bir yazardır. Edebiyatımızda en çok romancı kimliğiyle tanınmıştır.

Aka Gündüz eserlerinde topluma faydalı olmayı ön planda tutmuş, sanat kaygısı gütmemiştir. Sürgünlük döneminde Anadolu'yu yakından tanıma, gözlem yapma fırsatı bulan yazar, eserlerinde Anadolu'yu canlı bir biçimde yansıtmıştır. Döneminin sosyal meselelerini işleyen metinler kaleme almıştır. Dili sade, anlatımı akıcıdır.

Aka Gündüz Evlendi Mi?    

Aka Gündüz kısa süreli bir evlilik yaşamıştır; fakat evliliği hakkında detaylı bilgi bulunmamaktadır.

Aka Gündüz'ün Çocukları   

Aka Gündüz'ün Doğan ismini verdiği bir oğlu dünyaya gelmiştir. Oğlunun yaşamı hakkında detaylı bilgi bulunmamaktadır.

Aka Gündüz Kaç Yaşında Vefat Etti?   

Aka Gündüz, 1958 yılında vefat ettiğinde 73 yaşındadır.

Aka Gündüz Mezarı Nerededir?   

Aka Gündüz, 8 Kasım 1958'de gerçekleştirilen cenaze töreninin ardından Asrî mezarlığa defnedilmiştir.

Aka Gündüz Hakkındaki Kitaplar        

Aka Gündüz hakkında bilgi içeren kitaplardan 5 tanesi aşağıda listelenmiştir:

T-Soft E-Ticaret Sistemleriyle Hazırlanmıştır.