Osmanlı Hukukunda Bir Kredi Vasıtası Olarak Muamele-i Şer`iyye 17. Asır

Osmanlı Hukukunda Bir Kredi Vasıtası Olarak Muamele-i Şer`iyye 17. Asır Kısa Özet

Birden fazla akit yapılarak borçlanmayı sağlayan bir kredi temin usulü ve bir karz/borç münasebetinde faiz yasağından kurtulmak maksadıyla müracaat edilen bir çare/hile-i şer`iyye olarak tarif edilebilecek muamele-i şer`iyye çalışmanın esas mevzuudur ve yazarın doktora tezidir. Bu çerçevede muamele-i şer`iyye hem nazari hem de (17. asır Osmanlı hukuk tatbikatı üzerinden) tatbiki olarak ele alınmıştır. Bu minvalde şer`iyye sicilleri, arşiv vesikaları, devrin fıkıh/fetva kitapları incelendiğinde çok sayıda muamele-i şer`iyye ile karşılaşılmış ve ciddi bir tatbik sahası görülmüştür. Yine Osmanlı Devleti`nin bu tatbikata çok sayıda düzenleme ile müdahalede bulunduğu müşahede edilmiştir. Çalışmada bu kaynaklar incelenerek, muamele-i şer`iyyenin faize bir kılıf olarak mı; yoksa faizden kaçınmak için bir ruhsat olarak mı kullanılıp kullanılmadığı, neden bu tatbikata ihtiyaç duyulduğu, neden ulemanın kahir ekseriyetinin hükmü ihtilaflı bu tatbikata cevaz verdiği ve bu tatbikatın içtimai hayattaki rolü açığa çıkartılmaya çalışılmıştır. Muamele-i şer`iyyenin, günümüz faizsiz finans kuruluşlarının faaliyetleri çerçevesinde de tatbik sahası olduğu düşünüldüğünde, meselenin ortaya konulması bir kat daha ehemmiyet kazanmaktadır.