Divanü Lugati’t-Türk’te Tematik Söz Varlığı ve Çok Anlamlılık

Divanü Lugati’t-Türk’te Tematik Söz Varlığı ve Çok Anlamlılık Kısa Özet

Tematik çalışmalar, belirli bir konu ve tema etrafında hazırlanan çalışmalardır. Bir eserin ya da sözlüğün tematik olarak incelenmesi, dillerin söz varlığının tespitinde önemli ölçüde katkı sağlar. Bu çalışmalarda önce ana başlıklar belirlenir ve ilgili sözcükler bu ana başlıklar altına yerleştirilir. Daha sonra bu başlıkların altına söz varlığının çeşitliliği doğrultusunda alt başlıklar eklenerek tematik söz varlığı çalışması tamamlanır. Tematik çalışmaların indekslerden farkı, ana başlık ile alt başlıkların içerdiği madde başlarının anlamlarıyla birlikte verilmesidir. Bu çalışmaların alfabetik olup olmamasının bir önemi yoktur, önemli olan aynı tema çerçevesinde olan söz varlığının bir arada incelenebilmesidir. 
Tematik çalışmalarda sözcükler yalnızca tek bir temaya ait olabildikleri gibi, bu sözcükler birden fazla tema altında da görülebilmektedir. Bu durum, sözcüklerin çeşitli yan anlamlar kazandığının bir göstergesidir. Yan anlamlar, temel anlama (herhangi bir yönden) benzerlik ilgisiyle bağlı kalarak fakat bir yandan da bu anlamdan sıyrılarak oluşmaktadır. Böylece sözcük farklı bir anlam kazanır ve artık başka bir olguyu ifade eder. Bu çalışmada, Divanü Lugati’t-Türk’te yer alan sözcükler, anlam ilişkisi gözetilerek, çeşitli temalar altında incelenecek; bu sözcüklerin temel anlamları ve kazandığı yan anlamların oluşturduğu çok anlamlılık hali tespit edilerek, Karahanlı döneminin söz varlığındaki zenginlik ortaya konulacaktır. 11. yy. Türk toplumunun yapısı ve gündelik yaşamına dair unsurlar bu söz varlığına dayanarak ortaya çıkarılmış olacaktır.