Şemi Efendi ve Mesnevi Şerhi

Şem‘î Efendi, tasavvufî eserlerden yapmış olduğu Türkçe tercüme ve şerhlerle XVI. yüzyıl ilim ve kültür hayatında ismini duyurmuş mutasavvıf bir âlimdir. Bu kitap, Şem‘î Efendi’nin şahsiyetini ve onun Mevlânâ’nın Mesnevî’si üzerine kaleme aldığı şerhi tanıtarak Mesnevî’nin şerh geleneğindeki yerini tespit etmeyi hedeflemektedir.
Şem‘î Efendi’nin Mesnevî Şerhi, Mesnevî’nin tamamını kapsayan ilk Türkçe şerh olması, dönemin padişahı III. Murad’ın emriyle yazılması, Mesnevî’nin anlaşılması için vahdet-i vücûd terminolojisindeki merâtib-i vücûd bilgisini anahtar kavram olarak görmesi, temel İslâmî ilimler ve tasavvuf literatürüne ait sekseni aşkın kaynak ve üç yüz tasavvufî menkıbeye yer vermesi gibi özellikleriyle devrinde ve kendinden sonra yazılan Mesnevî şerhlerine emsal teşkil etmiştir. Özellikle Mesnevî’nin irşad rehberi boyutunun öne çıkarıldığı şerhte, Mevlânâ’nın mutasavvıf cephesi görünür hale gelmekte, Mesnevî beyitlerinde semboller perdesiyle gizlenen tasavvufî ıstılahlara vukûfiyet kolaylaşmaktadır. Bu yönüyle kitap, tasavvufî yorumların Mesnevî şerhlerine girişine dair Ankaravî öncesi ve sonrası şeklindeki tasnifin yanlışlığını da ispat etmektedir.