Osmanlı Devleti`nde Fransız Sermayesi 1838-1914

Osmanlı Devleti`nde Fransız Sermayesi 1838-1914 Kısa Özet

19. yu¨zyıl bas¸larından itibaren Osmanlı Devleti, Avrupalı devletlerinin ekonomik u¨stu¨nlu¨klerine kars¸ı direnis¸ go¨sterrmeye çalışırsa da, Avrupa sermayesinin gücü karşısında, geleneksel Osmanlı ekonomik yapısı bozulmaya bas¸lar; Avrupa malları, kısa sürede Osmanlı pazarlarında yerli u¨ru¨nlerin yerini alır. Yu¨zyılın ortalarında sermaye birikimiyle zenginles¸en Batılı u¨lkeler tekelci kapitalizme yo¨nelerek, Osmanlı Devleti gibi yarı periferi u¨lkelere yatırımlarını genişletirler. Bu dönem Osmanlı Devletindeki yabancı sermaye yatırımlarının gelis¸imi, daha o¨nceden muhtelif devletlere verilmis¸ olan kapitu¨lasyonların yanında, Batılı u¨lkelerle yapılan ticari anlas¸malar nedeniyle daha da hız kazandığı görülür.

Konumuzun ana temasını oluşturan Fransız sermayesi, 1789 devrimi sonrası yaşanan ekonomik dönüşüm sayesinde dünyaya açılmaya başlamıştır. Bu dönemde kurulan merkez bankası ve özel teşebbüsler sayesinde hızlı bir ekonomik gelişme gösteren Fransız ticari burjuvazisinin, başta İngiltere olmak üzere, diğer Batılı ülkelerle yaşadığı yoğun rekabet gereği; Osmanlı Devleti’ne önemli miktarda sermaye yatırımı yaptığı anlaşılmaktadır. Öncelikle borç ve devlet tahvili alım-satımına dayanan Fransız kaynaklı bu sermaye hareketliliği, daha sonra bankacılık, sigortacılık, demiryolu, liman, kent hizmetleri ve madencilik alanlarında doğrudan yatırımlara dönüşmeye başlar. Genel olarak 1838 Baltalimanı Ticaret Antlaşması’nın tatbiki ile başlayıp, 1. Dünya savaşı öncesine kadar süren dönemde, Osmanlı Devleti’ndeki Fransız sermayesinin tarihsel oluşumu, gelişimi ve etkilerini ele alan bu çalışma, bilhassa Osmanlı Devleti topraklarında kurulan Fransız sermayeli şirketlerle, bu şirketlerin sektörel faaliyetlerini incelemeyi amaçlamıştır.