Iğdır ve Ağrı Dağı İsyanı

Iğdır ve Ağrı Dağı İsyanı Kısa Özet

Tarihimizin karanlık kalmış bir dönemi aydınlanıyor.
20’nci yüzyılın en önemli Kürt isyanlarından birisi belki de en önemlisi 1926-1930 yılları arasında yaşanan Ağrı Dağı İsyanıdır. İsyan, küçük çatışmalarla 1932 yılına kadar uzar. Altı yıllık süre içinde liderlik birkaç kez el değiştirir. İsyanın amaç ve hedefleri de keza öz ve biçim değiştirir. Ünlü Kürt Halk Lideri Bıro Heski Telli’nin (İbrahim Ağa) 1926 yılında uygulamaya konan Ağa ve Beyleri Sürgün Yasasına karşı gelerek masumane bir şekilde başlattığı direniş hareketi çok geçmeden bir isyana dönüşür.

5 Ekim 1927 tarihinde Kürt ve Ermeni Taşnak Partisi ileri gelenlerinin Lübnan’da bir araya gelerek kurduğu Xoybûn (Bağımsızlık) Cemiyeti isyan hareketine el atar. İhsan Nuri Paşa, Cemiyet tarafından isyana yön vermek ve bölgede Ağrı Kürt Cumhuriyetini kurmakla görevlendirilir. İsyan hareketi devam ederken ve kendi içinde değişim yaşarken, bölge aşiretleri arasındaki husumetler de eş zamanlı ve bağımsız olarak devam etmektedir. İran-Sovyetler Birliği-Türkiye sınırlarının kesiştiği noktada meydana gelen isyan Ermeni diplomatların girişimiyle uluslararası bir boyut kazanır. Durumun kontrol dışına çıkacağını sezen Mustafa Kemal, Salih (Omurtak) Paşa’yı olağanüstü yetkilerle görevlendirir, isyan hareketi kısa sürede bastırılır.

Bu kitap, çok yönlü ve iç-içe sorunların yaşandığı Ağrı Dağı İsyan hareketine yeni bir perspektif sunmakta, bölge halkının hafızasına ve belgelere dayanarak farklı bir bakış açısı kazandırmaktadır. Mutlaka okunması ve elde bulundurulması gereken bu kitap bir yandan Kürt Sorunun bilmediğimiz boyutlarını gözler önüne sererken diğer yandan Genç Cumhuriyet’in içinde bulunduğu zorlukları anlatması bakımından da önem taşımaktadır.