Cemalettin Esedabadi Afgani

Cemalettin Esedabadi Afgani Kısa Özet

*… Malûmât ve mütâlaât-ı çâkirâneme gelince, Şeyh Cemaleddin, Babi Cemiyeti erkânından ve erbâb-ı fesatdan olduğu gibi, hiçbir tarafça hâiz-i itibâr ve i’timat olmamış, ehemmiyetsiz bir adamdır. Ve merkûmun Mason Cemiyeti ve Ermeni Komiteleri ve Jön Türk takımı ile münasebet ve muhabere-i hâfiyesi vardır. Kendisini efendimize mensûb bildirerek esâsen hiç olduğu halde, bu şeref-i mensûbiyetden dolayı kendisini ve mahiyetini ve hakikatini bilmeyen birtakım adamları celb ve iğfal ederek yavaş yavaş cemiyetini çoğaltmaya çalışıyor…*

- Sadrazam Halil Rıfat Paşa

*İngiltere Devleti bir müddettir padişahın halifeliğini gizlice yıkmak istemekte ve halkı da halifelik fikrinden soğutmak istemektedir. Bu maksad için Arap şeyhlerini tahrik etmektedir ve onları isyana çağırmaktadır. Arapların kendilerinden bir halife seçmeleri için fikir vermektedir. Zeyd bin Ali ailesinden Mekke Şerifi’nin halife seçilmesini istemektedir. Londra’da kalan Cemaleddin Esedabadi’nin Arap şeyhlerini halifelik için Osmanlı halifesine karşı isyana teşvik etmesi için ayrılmasını istemektedir. Padişahı halife-i ru-i zemin olarak bilen halkı bu makamdan soğutmak istemektedir. Osmanlı Devleti, buna bir tedbir olarak kendi Londra elçisine haber göndererek, bu işte kullanılacak olan Cemaleddin Esedabadi’nin İstanbul’a mutlaka gelmesinin sağlanmasını istemektedir…*

- İran’ın İstanbul elçisi Mirza Esedullah Han Vekilü’l-mülk